Brain Fitness - sposób na łysiejący mózg?

Założenia fitnessu mózgu, podobnie, jak jego odpowiednika przeznaczonego dla ciała, są proste. Aby utrzymać mózg w formie, lub usprawnić jego działanie, trzeba wykonywać ćwiczenia. Odpowiedni ich dobór i częstotliwość ma gwarantować osiągnięcie pożądanych rezultatów. Korzyści jest wiele. Najczęściej wymieniana jest poprawa koncentracji, spostrzegania, przetwarzania informacji; zwiększenie zapamiętywania, szybsze myślenie, usprawnienie procesów przypominania czy przyspieszenie procesów poznawczych.

Aby to osiągnąć można skorzystać z coraz liczniej powstających serwisów specjalizujących się fitnessie dla mózgu, jak chociażby Lumosity.com czy Mind360.com. Oferują one programy ćwiczeń, złożone z różnorodnych prostych gier, które w odpowiednich kombinacjach pozwalają uzyskać wspomniane rezultaty. Choć mamy tu do czynienia z grami, to w odróżnieniu od innych sieciowych przybytków rozrywki we Flashu, każda z nich ma mocne podstawy naukowe, a opracowanie ich założeń powierzono psychologom.

Co ciekawe, pojęcie "Brain Fitness" nie pojawiło się nigdy w literaturze naukowej, choć jest szeroko stosowane w kontekście różnego rodzaju ćwiczeń, służących poprawie funkcjonowania mózgu. Definicja "fitnessu mózgu" jest dosyć pojemna i obejmuje chociażby naukę języków obcych, rozwiązywanie krzyżówek czy ćwiczenia fizyczne. Do tego nurtu można też zaliczyć cieszące się olbrzymim zainteresowaniem Sudoku czy jego mniej znaną odmianę o nazwie Kakuro.

Zmienić wiek mózgu

W serwisach oferujących trening podnoszący sprawność umysłu zadbano o to, by było jasne czemu służy dane ćwiczenie i dlaczego znalazło się w serwisie. Stąd obecność na stronach pokaźnego wykazu prac naukowych, które posłużyły jako podstawa naukowa do opracowania poszczególnych gier. Przy każdej z nich opisano, jakie korzyści daje, a nawet w jakich sytuacjach życiowych wykorzystać.

Co więcej, gry zróżnicowano pod względem wieku i indywidualnych predyspozycji użytkowników, tak by dopasować ich poziom i zakres do konkretnych potrzeb. Oferowane ćwiczenia mają jeden wspólny mianownik - ich zadaniem jest podnoszenie sprawności umysłowej.

Wyniki uzyskane podczas wykonywania różnych ćwiczeń pozwalają ocenić wiek mózgu. W przypadku osób aktywnych umysłowo "wiek" ten jest często niższy, niż w wynikałoby to z metryki. Dzięki fitnessowi te osoby mogą jeszcze bardziej poprawić jego sprawność.

Wykonanie kilku ćwiczeń umożliwia ocenę "wieku" mózgu i zarazem sugeruje, co trzeba robić, by zachować jego sprawność. W serwisie Free Brain Age Games wystarczy kilka minut, by to sprawdzić.

Celem ćwiczeń spod znaku fitnessu mózgu jest wzmocnienie wybranych funkcji poznawczych - pamięci, koncentracji, percepcji wizualnej czy szybkości reakcji. Zwolennicy tego rodzaju aktywności twierdzą, że z pomocą umiejętnie dobranych ćwiczeń, można utrzymać mózg w dobrej formie, pomimo upływu lat, gdy coraz słabiej radzi sobie z różnymi zadaniami.

Dual N-Back - zanim wyłysieje mózg

Wyniki badań opublikowane w czasopiśmie naukowym "Proceedings of the National Academy of Sciences" w 2008 roku, sugerują, że inteligencję płynną, czyli tę część inteligencji, z którą się rodzimy i która decyduje m.in. o tym, jak szybko przyswajamy wiedzę, można zmieniać poprzez ćwiczenia. To rewolucyjny pogląd, bo do tej pory inteligencję płynną uważano za niezmienną. Bardzo szybko, bo już w wieku około 25 lat, poziom owej inteligencji zaczyna się obniżać. Związane jest to m.in. z obumieraniem komórek nerwowych. Proces nazywany jest także łysieniem mózgu.

Badania prowadzone przez psycholożkę Susanne Jaeggi dają nadzieję, że inteligencję płynną, można za pomocą ćwiczeń usprawniać także po 25. roku życia. Takie wnioski wysnuto na podstawie wyników ćwiczenia o nazwie Dual N-Back.

Gracz musi jednocześnie zapamiętywać bodźce wizualne i dźwiękowe. Jedna sesja składa się z wielu prób. W trakcie każdej z nich jest emitowany dźwięk (np. litera alfabetu) a na jednym z 9 pól widocznej planszy jest wyświetlany kwadrat. W podstawowej wersji gry, zadaniem ćwiczącego jest wskazanie, czy słyszany w danej próbie dźwięk wystąpił dwie próby wcześniej, lub/i kwadrat znajdował się w tym samym miejscu co dwie próby wcześniej. Jak nietrudno policzyć, w tej wersji gry trzeba zapamiętać dynamiczny układ składający się z 4 elementów, który zmienia się wraz z każdą nową próbą. Przejście na wyższy poziom dokłada dwa elementy do zapamiętania. W przypadku gry 3-Back, trzeba w sumie zapamiętać 6 elementów, przy czym tym razem program pyta o kwadrat i dźwięk, które pojawiły się trzy próby wcześniej.

Z informacji podanych na stronie jednego z najlepszych programów BrainWorkshop, służącego do wykonywania ćwiczeń N-Back wynika, że najwyższy do tej pory uzyskany wynik to 11-Back. To oznacza konieczność utrzymania w pamięci aż 22 elementów (dźwięków i kwadratów), w odpowiedniej kolejności ich pojawiania się w kolejnych próbach. Sam program pobrało do tej pory 40 tys. osób.

BrainWorkshop jest bardzo rozbudowany i umożliwia wiele modyfikacji podstawowej wersji gry. Można na przykład, oprócz pozycji i dźwięku, włączyć zapamiętywanie trzeciego elementu. Jest to zmieniający się w każdej próbie kolor kwadratu. Kombinacji jest mnóstwo, włączając w to możliwość ustawienia czasu trwania jednej próby, zmiany liczby prób w czasie jednej sesji czy wyboru typu gry, np. zamiast 2-Back, 7-Back. Program prowadzi statystykę postępów.

Ta zabawa się opłaca

Gry to rozrywka, tak też można traktować propozycję serwisów wymienionych w artykule. Warto jednak wiedzieć, że fitness dla mózgu to nie tylko coraz większe zainteresowanie ludzi aktywnością tego rodzaju (strona Lumosity chwali się już milionem użytkowników), to także coraz szybciej kręcący się biznes.

Według danych firmy analitycznej SharpBrains, która bada tę rynkową niszę, jej obroty w 2008 r. wyniosły 265 mln dolarów. Szacunki mówią już o wielkościach od 1 do 5 miliardów dolarów w 2015 r. Pociąg o nazwie "Brain Fitness" nabiera szybkości.