Jak hartowała się Sieć

Dwudzieste urodziny magazynu PC World są doskonałą okazją do przyjrzenia się jednej z najważniejszych innowacji technologicznych II połowy XX wieku - Internetowi.

Nasze czasopismo i Internet rozwijały się właściwie równolegle - najważniejsze lata Sieci pokrywają się praktycznie z okresem wydawania PC Worlda. Postanowiliśmy uczcić ten nietypowy jubileusz, przedstawiając 20 najważniejszych (naszym zdaniem) wydarzeń z historii Internetu.

1. Start Internetu

Na pierwszym miejscu naszej listy trudno wyobrazić sobie ważniejsze wydarzenie niż powstanie Internetu. Od razu trzeba jednak zaznaczyć, że trudno podać dokładną datę oraz nazwiska jego twórców - jest rezultatem pomysłów i pracy wielu osób (co ciekawe, w pierwszej fazie celem ich działań wcale nie było opracowanie globalnej sieci komputerowej). Pierwsze koncepcje pojawiły się w latach 60., gdy wojskowa agencja ARPA rozpoczęła budowanie sieci komputerowej działającej bez jednostki centralnej. Jej pierwsza część - ARPAnet - została uruchomiona w 1969 roku i składała się z czterech "węzłów". Terminu "Internet" po raz pierwszy użyli w 1973 roku Bob Kahn i Vinton G. Cerf, którzy zaprezentowali ideę międzysieci łączącej sieci komputerowe wykonane w różnych technikach i działające na podstawie różnych protokołów (sposobów przesyłania danych). W 1982 roku ARPA ustanowiła Transmission Control Protocol (TCP) oraz Internet Protocol (IP) protokołami sieci ARPAnet (obecnie znane są pod wspólną nazwą TCP/IP i stanowią protokoły internetowe). Później system udoskonalano - w 1984 roku powstał Domain Name System (DNS), tłumaczący adresy w postaci nazw domenowych na adresy IP. Jeszcze później powstała sieć WWW.

2. Start polskiego Internetu

Oficjalna data narodzin polskiego Internetu to 17 sierpnia 1991 roku - tego dnia nawiązano pierwszy międzynarodowy kontakt przez protokół internetowy TCP/IP (na łączu stałym 9600 b/s). Po polskiej stronie do Internetu podłączony był komputer PC w Instytucie Fizyki UW, pełniący funkcje routera z dosowym oprogramowaniem ka9q. Tym samym Polska uzyskała dostęp do zasobów zgromadzonych w europejskim Internecie. Ograniczenie dostępu do sieci komputerowych w Stanach Zjednoczonych zniesiono dopiero rok później. Wtedy również powstał pierwszy polski serwer grup dyskusyjnych Usenet (cocos.fuw. edu.pl). W październiku 1992 roku PLEARN, czyli polski węzeł sieci EARN, uzyskał dostęp do Internetu, a w sierpniu 1993 roku na Wydziale Fizyki UW został uruchomiony pierwszy polski serwer WWW lat.

3. Powstanie sieci WWW

Sieć WWW - taka, jaką znamy ją dziś - powstała trochę później, bo na początku lat 90. XX wieku. Stworzył ją pracujący w Europejskim Laboratorium Fizyki Cząstek Elementarnych (CERN) w Genewie Tim Berners-Lee. Jego dziełem jest multimedialny standard World Wide Web, umożliwiający łączenie danych tekstowych z grafiką, dźwiękiem i prezentowanie ich na tzw. stronach WWW.

4. Powstanie Yahoo! - pierwszego katalogu stron WWW

Początki serwisu Yahoo! - pierwszego katalogu stron WWW, który z czasem przekształcił się w jeden z najpopularniejszych portali internetowych - sięgają kwietnia 1994 roku. Wtedy to dwaj studenci, David Filo i Jerry Yang, z zapałem surfowali po ówczesnym, dość ubogim jeszcze Internecie. Dość szybko stworzyli pokaźny katalog odnośników do ciekawych stron WWW, który - niewiele myśląc - postanowili opublikować online. Cóż, reszta jest historią - owi studenci stali się multimilionerami, a ich niewielki internetowy katalog WWW -http://www.yahoo.com to dziś ikona Internetu, odwiedzana każdego miesiąca przez miliony internautów. Oczywiście, dziś Yahoo! to znacznie więcej niż tylko katalog i wyszukiwarka stron WWW - to portal internetowy z prawdziwego zdarzenia, oferujący setki dodatkowych usług.

5. Uruchomienie wyszukiwarki Google

Wyszukiwarka Google.com autorstwa Larry'ego Page'a i Sergeya Brina została oficjalnie uruchomiona 21 września 1999 roku (wcześniej, przez blisko rok serwis był dostępny w wersji beta). Powstała jako projekt naukowy uniwersytetu Stanforda - Page i Brin założyli, że wyszukiwarka oparta na analizie zależności między stronami interneto wymi będzie działała skuteczniej niż standardowa metoda katalogowa. Praktyka potwierdziła ich teorię - użytkownicy szybko docenili Google za szybkość działania oraz zdecydowanie trafniejsze wyniki Dwadzieścia.

W momencie uruchomienia testowej wersji - jesienią 1998 roku - obsługiwała 10 tysięcy zapytań dziennie, pół roku później już 500 tysięcy, jesienią 1999 roku - 3 miliony, a po dwóch latach działalności - 100 milionów dziennie. Dzisiaj Google to potężna korporacja, notowana na giełdzie i przynosząca swoim twórcom krociowe zyski (Page i Brin znajdują się w czołówce listy najbogatszych ludzi na świecie).

6. Wysłanie pierwszego e-mailu/polskiego e-mailu

Pierwszy internetowy list elektroniczny powędrował 17 sierpnia 1991 roku z Instytutu Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego do UNI*C - ośrodka komputerowego uniwersytetu w Kopenhadze. Niestety, nie uwieczniono tego wydarzenia na żadnym zdjęciu czy chociażby zrzucie ekranu komputera. Najstarszy zachowany polski ślad w Internecie to e-mail z Hamburga, będący odpowiedzią na list elektroniczny wysłany wcześniej z Polski. Ma on datę 23 sierpnia 1991 roku. Kilka miesięcy później powstał też pierwszy polski serwer grup dyskusyjnych Usenet (cocos.fuw.edu.pl).

7. Wysłanie pierwszego spamu

Pierwsze wiadomości, które można nazwać spamem, zostały wysłane w maju 1978 roku (w czasach funkcjonowania protoplasty Internetu, sieci ARPAnet). Nie ma jednak zgody, co do tego, kto był pierwszym autorem - wymienia się Einara Stefferuda (który 1 maja 1978 roku miał rozesłać blisko tysiąc zaproszeń na swoje urodziny) oraz Gary'ego Thuerka, pracownika Digital Equipment, który 400 użytkownikom ARPAnetu z Zachodniego Wybrzeża przesłał zaproszenie na prezentację najnowszego produktu firmy, minikomputera. Niezależnie od tego, który z panów był pierwszy, to ojcem dzisiejszego reklamowego spamu wydaje się Thuerk - jego wiadomość miała charakter czysto komercyjny. Reakcje ludzi były różne - niektórzy wyrażali zadowolenie, że informacja do nich dotarła, inni zżymali się, że mój e-mail niepotrzebnie zajmował im miejsce na dysku. Teraz raczej nie obarcza się mnie odpowiedzialnością za cały współczesny spam... Częściej ludzie proszą mnie o autograf - mówił Gary Thuerk kilka lat temu w wywiadzie dla magazynu "Datamation".

8. Pierwszy komunikator

Pierwszym nowoczesnym komunikatorem internetowym, czyli programem umożliwiającym użytkownikom dwóch komputerów natychmiastową komunikację tekstową, był ICQ autorstwa izraelskiej firmy Mirabilis (przejętej później przez AOL). Aplikacja ta zrewolucjonizowała sposób, w jaki porozumiewali się internauci - zamiast wysyłać e-maile lub telefonować, dwie osoby mogły bez problemu prowadzić konwersację na żywo (oczywiście, podobne rozwiązania funkcjonowały wcześniej - np. IRC - jednak ICQ znacznie uprościło cały proces). Z czasem pojawiło się wiele klonów ICQ, m.in. Windows Messenger, AIM, Yahoo Messenger czy nasze Gadu-Gadu.

9. Uruchomienie eBay.com

Serwis powstał we wrześniu 1995 roku, kiedy to Pierre Omidyar podczas rozmowy z żoną wpadł na pomysł umożliwienia kupna, wymiany i sprzedaży najróżniejszych przedmiotów przez Internet. Wedle pierwotnego założenia, eBay miał być czymś w rodzaju wirtualnej "wyprzedaży garażowej", ale okazał się doskonałym interesem. Z czasem stał się symbolem internetowego handlu i setki jego naśladownictw działają w różnych krajach. Serwisy aukcyjne od dawna służą już nie tylko do wymiany drobiazgów i bibelotów. Za ich pomocą możesz sprzedać i kupić praktycznie wszystko, od książek i płyt CD po samochody i bilety lotnicze.

W Polsce najważniejszym serwisem tego typu jest Allegro.pl (powstało w 1999 roku), który radzi sobie tak dobrze, że nie zaszkodziło mu ubiegłoroczne uruchomienie polskiego oddziału eBay.

10. Pierwszy robak

Jednym z poważniejszych problemów współczesnego Internetu są wszelkiego rodzaju robaki i wirusy komputerowe, dlatego warto przypomnieć, jak to wszystko się zaczęło. Blisko 18 lat temu, 2 listopada 1988 roku stworzony przez Roberta Tappana Morrisa szkodnik wymknął się spod kontroli i praktycznie sparaliżował działanie całego Internetu.

Morris działał w dobrej wierze - jako doktorant informatyki, badał błędy systemowe i właśnie wykorzystując lukę BSD Unix, napisał szkodliwy program, dzisiaj znany jako "robak Morrisa". Miał rozprzestrzeniać się w sposób ograniczony, ale błąd spowodował, że rozesłał się do ponad sześciu tysięcy komputerów. Robert Morris został ukarany grzywną i musiał zapłacić koszty sądowe. Więcej o historii wirusów w artykule "Szpetni dwudziestoletni".

11. Atak Slammera

Słowo "Slammer" do dziś sprawia, że wielu administratorom podnosi się ciśnienie - robak ten spowodował największą awarię Internetu. Pojawił się w Sieci 25 stycznia 2003 roku i rozprzestrzenił w zastraszającym tempie - liczba zainfekowanych przez niego komputerów podwajała się co 8,5 sekundy. Efekty działania Slammera odczuli nie tylko internauci - sparaliżował pracę większości firm, skutecznie zakłócał również działanie wielu sieci bankomatów. Wykorzystywał poważną usterkę w Microsoft SQL Server (firma dużo wcześniej odkryła błąd i udostępniła odpowiednie uaktualnienie, ale niewielu je zainstalowało). Największe szkody robak spowodował w Południowej Korei - pierwszego dnia jego aktywności przez kilka godzin nie można tam było korzystać z Internetu.

Dał się we znaki również Amerykanom - ponad 13 tysięcy bankomatów Bank of America uległo awarii. Przez pewien czas nie działało także pięć z 13 kluczowych dla całego Internetu serwerów DNS.