Mutacje koronawirusa odporne na szczepionki

To, że SARS-CoV-2 będzie mutował, wiadomo było od początku pandemii. Wszak jest to wirus i dla nich to naturalne, a najlepszym tego przykładem jest jeden z najpopularniejszych – wirus grypy. Jedyne pytania w tej sytuacji stanowiły: jak szybko koronawirus zmutuje i w jaki sposób. Okazało się niestety, że szybciej niż się podziewaliśmy, a nowe mutacje pojawiają się w ostatnim czasie, jak przysłowiowe grzyby po deszczu. Najszerzej do tej pory rozprzestrzeniły się wariant brytyjski oraz afrykański, jednak Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) odnotowała pojawienie się także innych szczepów, m.in. w Brazylii. Najistotniejsze, dotychczas zaobserwowane przemiany w obrębie koronawirusa dotyczą jego szybkości namnażania oraz rozprzestrzeniania, a także coraz większych zdolności omijania produkowanych w organizmie człowieka przeciwciał. W związku z powyższym, już nie ma niemal wątpliwości co do tego, że w końcu pojawi się mutacja odporna na obecnie dystrybuowane szczepionki przeciwko Covid-19.

Obecne szczepionki vs mutacje kronawirusa

Już teraz, badanie poszczególnych specyfików potwierdzają tę tezę. Przykładem mogą być preparaty Johnson&Johnson, Novavax, a nawet AstraZeneca, które choć wykazują dużą skuteczność wobec panującego obecnie koronawirusa, to już w przypadku szczepu afrykańskiego spada ona do około 50%. Jest to spowodowane mutacją, dzięki której wirus stał się mniej zauważalny dla przeciwciał, w tym tych, wyprodukowanych przez ozdrowieńców, którzy zachorowali na Covid-19 wskutek zakażenia oryginalną wersją wirusa. Taką samą mutację odnotowano już też w jednostkowych przypadkach mutacji brytyjskiej. Choć nie wiadomo, czy szczep z Wielkiej Brytanii sam wypracował tą zmianę, czy może powstała ona w wyniku połączenia z mutacją z RPA, to wniosek jest oczywisty – wirus wypracowuje odporność na przeciwciała. Takiego zdania są liczni naukowcy z całego świata, a nawet prezes koncernu farmaceutycznego Pfizer, odpowiedzialnego za stworzenie jednej z najskuteczniejszych szczepionek na rynku - mRNA BNT162b2.

Zobacz również:

• Jaki pulsoksymetr kupić? Do czego służy? Już od 45 zł

Światowi eksperci o szczepionkach i mutacjach

Podczas Forum Ekonomicznego w Davos, Albert Bourl – prezes Pfizera, stwierdził, iż istnieje duże prawdopodobieństwo, że obecnie produkowane szczepionki na koronawirusa staną się nieskuteczne w przypadku nowych wariantów wirusa SARS-CoV-2. Jednocześnie zaznaczył, że Pfizer stale pracuje nad modyfikacjami szczepionek, będącymi odpowiedzią na pojawiające się mutacje koronawirusa. Według prezesa Pfizera, firma będzie w stanie produkować udoskonalone wersje swojego preparatu już w ciągu około 100 dni od odnotowania nowego szczepu SARS-CoV-2. Z kolei Moderna już rozpoczęła modyfikacje swojego preparatu w odpowiedzi na obecne mutacje.

Również przedstawiciele Światowej Organizacji Zdrowia odnieśli się do zagrożenia, jakim jest potencjalny brak skuteczności szczepionek wobec kolejnych wariantów SARS-CoV-2. Hans Kluge – przedstawiciel europejskiej części WHO, wyraził zaniepokojenie obecną sytuacją oraz wynikami badań. Stwierdził on także, że koronawirus ma nad nami przewagę i przyszła skuteczność preparatów przeciw Covid-19 pozostaje niewiadoma, w związku z czym konieczne jest zwiększenie ilości badań nad genomem wirusa, aby być przygotowanym do rozpoznawania i odpowiedzi na wersje wirusa, które pojawią się w przyszłości.

Z kolei Richard Hatchett - prezes Coalition for Epidemic Preparedness and Innovation (Koalicji na rzecz innowacji w zakresie gotowości na epidemię), a wcześniej dyrektor amerykańskiej agencji ds. zwalczania zagrożeń biologicznych sugeruje, że choroby zakaźne stały się egzystencjonalnym zagrożeniem dla ludzkości. Oznacza to, iż będą nam one niemal stale towarzyszyć, więc należy podjąć wszelkie działania wobec pojawienia się w przyszłości kolejnych epidemii, a jedynym sposobem na wygranie z obecną pandemią jest ograniczenie rozprzestrzeniania się wirusa.

W jaki sposób SARS-CoC-2 uodparnia się na szczepionki

Tego, w jaki sposób SARS-CoV-2 uodparnia się na szczepionki, dowiedzieli się m.in. naukowcy z Uniwersytetu w Pittsburskiego. Stojący na czele zespołu badawczego, dyrektor Centrum Badań nad Szczepionkami – doktor Paul Duprex, podziela obawy innych przedstawicieli świata naukowego, że koronawirus w przyszłości poradzi sobie z obecnymi szczepionkami i choć nie wiadomo kiedy dokładnie to nastąpi, to wiadomo już dlaczego i w jaki sposób.

Okazało się bowiem, iż podczas niemal nieustannych przemian, SARS-CoV-2 stopniowo usuwa fragmenty swojego kodu genetycznego. Część z „kasowanych” elementów dotyczy białka S, czyli tego, przeciw któremu obecne szczepionki programują nasz układ immunologiczny. W wyniku tego procesu zmiany w białku są tak duże, że przeciwciała nie są w stanie rozpoznać wirusa, a tym samym podjąć odpowiednich działań.

Jeśli znika coś, co decyduje o ważnej części wirusa, widzianej przez przeciwciało, to przeciwciała nie działają - doktor Paul Duprex

Konsekwencje braku skuteczności szczepionek

Cóż, biorąc pod uwagę spustoszenie, jakie sieje obecna pandemia Covid-19, to nietrudno wyobrazić najgorszego możliwego scenariusza. Nie ma jednak co się negatywnie nastawiać, ponieważ od zeszłego roku zarówno metody walki, jak i sama znajomość koronawirusa znacznie się wzbogaciły. Szczególnie, gdy porównamy to do analogicznego czasu w zeszłym roku. Z pewnością jednak nasze życie nie wróci już do poprzedniego stanu, a takie rzeczy jak wzmożona higiena czy ograniczenia w kontaktach społecznych będą nam dalej towarzyszyć. Nadzieję na przyszłość dają z kolei zintensyfikowane działania w kierunku stworzenia skutecznego leku na Covid-19, które w ostatnim czasie przynoszą coraz lepsze wyniki, m.in. za prawą specyfiku firmy Regeneron czy badaczy z Izraela i ich lekowi EXO-C24. W przypadku samych szczepionek natomiast, to nawet gdy ich skuteczność będzie niższa, to ich przyjęcie nadal będzie zasadne. W końcu, lepsza słabsza ochrona niż żadna, tym bardziej, że skutki uboczne szczepień są mniej inwazyjne i rzadsze, niż negatywne efekty zachorowania na Covid-19.

Choć za wcześnie jeszcze na dokładne przewidywania, to połączenie nawet w części skutecznych szczepionek z zachowaniem odpowiednich środków ostrożności, dbaniem o zdrowie oraz opracowaniem leku daje nadzieję na to, że w przyszłości będziemy sobie radzić z koronawirusem podobnie, jak z wirusem grypy. Przed nami jednak jeszcze długa i niestety prawdopodobnie ciężka droga. Dlatego też najistotniejsze w tym wszystkim jest zachowanie solidarności w obliczu zagrożenia i dbanie zarówno o siebie, jak i innych.