Sportowe komputery

W roku 2008 miłośników sportu czekają dwa wyjątkowe wydarzenia - na stadionach Austrii i Szwajcarii odbędą mistrzostwa Europy w piłce nożnej Euro 2008 oraz igrzyska olimpijskie w Pekinie. Obie imprezy nie mogą się, oczywiście, obejść bez komputerów. Myślę, że jest to dobra okazja, aby przyjrzeć się, gdzie i jakie komputery trafiły do sportu.

Bramkarz wznawia grę, podaje do lewego obrońcy, ten przerzuca piłkę do linii pomocy, dośrodkowanie, strzał - goool!!! A może jednak nie? Dzisiaj wszystkie sytuacje na boisku rozstrzyga sędzia. Gol, aut czy faul są wtedy, gdy je odgwiżdże. Umieszczone na stadionach kamery telewizyjne wielokrotnie jednak udowadniały, że decyzje sędziego nie zawsze są zgodne ze stanem faktyczny. Piłka na przykład albo nie przeleciała całym obwodem przez linię bramkową, a sędzia zadecydował o golu, albo znalazła się poza linią boiska, a aut nie został odgwizdany. Dzięki zbliżeniom i powtórkom miliony telewidzów na całym świecie widzą bardzo dokładnie, jak łatwo jest o pomyłkę człowieka, krzywdzącą jedną z drużyn. Mało tego, wielkie ekrany zamontowane na stadionach też na bieżąco pokazują wszystkie błędy zgromadzonym tam kibicom oraz... samym sędziom.

Niestety, federacje piłkarskie mają poważne opory przed wprowadzeniem na stadiony pomocy technicznych ułatwiających pracę sędziów i twierdzą, że atrakcyjność piłki nożnej wynika z jej prostoty. Tradycjonalistom udało się zablokować plany wykorzystania na mistrzostwach świata w Niemczech w 2006 roku rewolucyjnego systemu Goal Line Technology (o którym za chwilę), pozwalającego ustalić bezspornie, czy piłka przekroczyła linię bramkową lub linię boiska. Został przetestowany po raz pierwszy publicznie we wrześniu 2005 roku na mistrzostwach świata juniorów w Peru. W grudniu 2007 roku, jego ulepszona wersja sprawdzona została podczas FIFA Club World Cup w Japonii. Jednak nie będzie wykorzystany ani na mistrzostwach Europy w Austrii i Szwajcarii, ani w kolejnych mistrzostwach świata w RPA.

Był gol czy go nie było?

System Goal Line Technology został opracowany przez Fraunhofer Institut für Integrierte Schaltungen (IIS) w Erlangen wspólnie z firmami Cairos Technology i Adidas. Prace nad nim trwają już od 2003 roku. Sercem GLT jest produkowany przez Cairos układ umieszczony w specjalnej piłce. Wysyłane przez niego sygnały radiowe trafiają do rozmieszczonych na boisku czujników, a stamtąd, transmitowane z terahercową częstotliwością, przez sieć światłowodową do centralnego komputera. Maszyna w ułamku sekundy przetwarza otrzymane sygnały i na ich podstawie ustala pozycję układu elektronicznego, a więc środka piłki, z dokładnością do milimetrów.

Podstawowym zastosowaniem GLT jest natychmiastowe i bezdyskusyjne ustalenie, czy piłka przekroczyła linię bramkową lub końcową bądź boczną boiska. Druga generacja systemu - testowana w Japonii - potrafi też określić z milimetrową dokładnością, na jakiej wysokości znajduje się piłka. Wcześniejsza wykrywała jedynie jej położenie względem płaszczyzny boiska, co dostarczało argumentów przeciwnikom systemu, którzy twierdzili, że komputery odgwiżdżą bramkę także wtedy, gdy piłka przeleci nad poprzeczką.

To nie jedyna funkcja GLT. Układy można np. umieścić w ubiorach zawodników, co sprawi, że znana będzie dokładna pozycja każdego z nich - taki system rozwiązałby raz na zawsze problem werdyktów dotyczących "spalonych". Prototyp nowego typu ochraniaczy piłkarskich z Cairosem opracował już Adidas. Mało tego, system działa już z taką dokładnością, że rozpozna, czy zawodnik kopnął piłkę, czy nogę przeciwnika. Co więcej, specjalne oprogramowanie pozwala po meczu trenerom dokładnie przeanalizować grę i zachowanie każdego z graczy.

GLT może być przydatne również w innych dyscyplinach sportowych i nie tylko w grach zespołowych. Dokładne pozycjonowanie pozwoli na przykład rozstrzygnąć na bieżąco, który z zawodników dobiegł pierwszy do mety lub jak daleko wylądował oszczep, zanim zaczął się ślizgać po ziemi, uniemożliwiając precyzyjne określenie odległości. Specjalne oprogramowanie pomoże zanalizować, kiedy nastąpił kryzys formy biegacza (np. na podstawie analizy tempa) i jaką przyjąć strategię w następnych zawodach, aby najlepiej wykorzystać jego siły.

Inteligentne boisko

Oczywiście do stwierdzenia, czy piłka znalazła się w siatce, nie są potrzebne aż tak zaawansowane metody, jak Goal Line Technology. Wystarczy system kamer telewizyjnych na każdym stadionie - gdy któraś z nich uchwyci pole gry pod odpowiednim kątem, dyskusyjna sytuacja widoczna będzie jak na dłoni.

Obecnie podczas transmisji z rozgrywek ligowych używa się zwykle od ośmiu do dziesięciu kamer rejestrujących jednocześnie obraz tego, co dzieje się na boisku. Podczas ważnych meczów piłkarskich na boisku jest ich od 20 do 36 i rejestrują obraz w wysokiej rozdzielczości HD. Coraz częściej przebieg spotkania utrwalają kamery dodatkowe, umieszczane na przykład na poziomie murawy na linii bramkowej czy w siatce bramki. Spotyka się też urządzenia montowane na wysięgnikach czy na podwieszanych linach, mogące wędrować za piłką nad całym polem gry - widz ma wówczas wrażenie lotu nad murawą w pogoni za piłką.

Obraz z tych wszystkich kamer może trafiać do centrum obliczeniowego zajmującego się bieżącą analizą danych z boiska, która - gdyby omawiane ułatwienia zdecydowały się FIFA lub UEFA - pomogłaby sędziom w natychmiastowej ocenie sytuacji. Takim wyposażeniem dysponuje jeden z najnowocześniejszych na świecie sportowych stadionów - monachijski Alianz Arena, zbudowany w 2004 roku na mistrzostwa świata w piłce nożnej.