Tworzenie i używanie obrazów dysku

Obraz dysku to plik zawierający kompletne dane oraz strukturę jakiegoś nośnika, na przykład partycji, całego dysku twardego, płyty CD czy dyskietki. Sposób jego tworzenia gwarantuje że jest idealną repliką źródła, powinien zawierać nawet takie same puste przestrzenie występujące na oryginalnym nośniku czy zastosowane w nim zabezpieczenia.

Obrazy używane są dziś głównie do zapisu kopii dysków optycznych. Na dysk twardy przenoszona jest zawartość płyt CD, DVD czy BluRay. Stosuje się je podczas wirtualizacji systemów operacyjnych. To również doskonały sposób archwizowania partycji z danymi. Zapisuje się je w celach bezpieczeństwa, po to by przyspieszyć dostęp do danych i poprawić komfort pracy. Twarde dyski są bowiem szybsze od napędów optycznych i zdecydowanie mniej hałasują. Instalacja i odzyskiwanie systemów operacyjnych metodą klonowania z obrazu zajmuje znacznie mniej czasu niż tradycyjny sposób. W niektórych zastosowaniach niebagatelne są także korzyści polegające na oszczędności energii czy mniejszym współczynniku błędów w trakcie odczytu danych z obrazu na dysku.

Formatów zapisu obrazów jest sporo. Praktycznie każdy lepszy program do obsługi obrazów używa własnego. Niektóre są komercyjne inne, jak ISO, to standard otwarty. Mają one swoje wady i zalety. Najczęściej spotykanymi są ISO, CUE i BIN, Media descriptor, IMG oraz format Nero - NRG. Obsługa obrazów wiąże się z ich zapisem, modyfikacją, podłączaniem w postaci wirtualnych dysków czy wypalaniem. Zwykle używa się do tego celu różnych programów. Przybliżymy zastosowanie najpopularniejszych narzędzi i operacji przeprowadzanych na obrazach dysku.

Obraz płyt CD w UltraISO

UltraISO to jeden z popularniejszych programów do tworzenia, edycji i zapisu obrazów płyt. Jest w czołówce najbardziej rozbudowanych i najwszechstronniejszych narzędzi tego typu. Zobacz, jak zapisać za jego pomocą obraz płyty CD lub DVD.

1. Uruchom UltraISO, rozwiń menu Narzędzia i wybierz polecenie Utwórz obraz CD. Na liście Napęd CD-ROM wskaż napęd, w którym umieszczona została płyta z danymi przeznaczonymi do umieszczenia w obrazie. W polu Plik wyjściowy określ miejsce na dysku, w którym zostanie zapisany obraz oraz jego nazwę.

2. Domyślnym standardem zapisu jest ISO ale możesz wybrać jeden ze formatów używanych przez inne popularne programy tego typu. Dostępne są wersje obrazów używane przez CDRWin, Nero, Alcohol czy CloneCD. Zmiany rodzaju pliku wynikowego dokonasz za pomocą pól w sekcji Format wyjściowy. Jeżeli zachodzi podejrzenie, że nośnik źródłowy może być uszkodzony zaznacz pole Ignoruj błędy odczytu w sekcji Opcje odczytu. Dzięki temu, gdy aplikacja napotka uszkodzony sektor, jego obraz wypełniony zostanie pustymi danymi. W przeciwnym razie proces zapisu kopii zostanie przerwany z komunikatem błędu. Jeżeli obraz ma być idealnym odzwierciedleniem oryginału usuń zaznaczenie z opcji Aktywuj filtr ISO. Wymusza ona bowiem w procesie zapisu użycie logicznej, a nie fizycznej struktury oryginalnego nośnika. W obrazie pominięte są na przykład końcowe sektory płyty wypełnione nieistotnymi z punktu widzenia danych, informacjami. Opcja ta działa jedynie w przypadku płyt z danymi. Kliknij Utwórz, by rozpocząć proces zapisu obrazu.

UltraISO - tworzenie obrazu płyt z muzyką

Zapis w obrazie zawartości płyty Audio jest równie prosty jak stworzenie kopii płyty z danymi. Trzeba jedynie zmienić zestaw dostępnych w programie opcji.

1. Rozwiń menu Plik, wybierz Nowy i Obraz audio (CD). Możesz też kliknąć pole o nazwie Nie bootowalna obok opisu Obraz na pasku narzędzi. Zmieni się ono wtedy w pole Audio CD.

2. Określ katalog na plik obrazu. Zdefiniujesz go w polu Ścieżka. Otwórz katalog z plikami w dolnej części okna, zaznacz wybrane i przenieś je do okna obrazu klikając Dodaj. Pliki możesz także dodać wciskając klawisz [F3] lub przeciągać je myszą pomiędzy oknem danych a oknem obrazu. Utwory muszą mieć jakość CD. Inne nie zostaną zaakceptowane przez program

3. Po skompletowaniu danych możesz jeszcze zmienić strukturę obrazu. UltraISO pozwala na przykład zmieniać nazwę plików. Wystarczy zaznaczyć dowolny i wcisnąć klawisz [F2] bądź przycisk Zmień nazwę. Aby skasować plik kliknij Usuń. Dodatkowe opcje dostępne są w menu kontekstowym ukrytym pod prawym przyciskiem myszy. Jeżeli chcesz sprawdzić, jakie utwory wybrałeś, aplikacja oferuje możliwość skorzystania z odtwarzacza. Na koniec z menu Plik wybierz polecenie Zapisz lub Zapisz jako.

Tworzenie obrazów startowych za pomocą PowerISO

Obrazy płyt obejmują również nośniki instalacyjne programów i systemów operacyjnych. Aby jednak skorzystać z takiego źródła musi ono zwykle startować automatycznie po umieszczeniu w napędzie. W przypadku systemów nośnik obowiązkowo musi umożliwiać wystartowanie z niego komputera. Inaczej instalacja byłaby bardzo utrudniona. Wymaga to jednak specjalnego przygotowania płyty z obrazem.

1. Aby tworzony obraz umożliwiał po wypaleniu na płycie uruchomienie komputera, musi być wyposażony w odpowiednie pliki. Możesz je stworzyć ale najlepiej użyć już istniejących. Jeżeli przygotowujesz dodatkowy nośnik startowy skopiuj potrzebne informacje z istniejącego. Otwórz obraz a na pasku statusu u dołu zobaczysz komunikat Obraz samostartujący. Rozwiń menu Zadania, kliknij polecenie Płyta samostartująca i Zapisz informację BOOT. Wskaż miejsce na dysku, zmodyfikuj ewentualnie nazwę pliku i zaakceptuj polecenie przyciskiem Zapisz.

2. Stwórz nowy plik obrazu bądź otwórz do edycji istniejący. W PowerISO służą do tego polecenia w menu Plik. Kliknij na przykład kolejno Plik, Nowy i Obraz danych CD/DVD. Użyj przycisku Dodaj, by wypełnić obraz plikami. Gdy obraz będzie już gotowy otwórz menu Zadania i podmenu Płyta samostartująca.

3. Kliknij polecenie Dodaj informację boot. Zaznaczając pole Plik i korzystając z przycisku po prawej stronie możesz wskazać na dysku zgrany wcześniej plik odpowiedzialny za startowanie płyty. Jeżeli jednak nie masz takiej możliwości możesz użyć do uruchomienia zwykłej dyskietki startowej. Skorzystaj w takim przypadku z opcji Napęd dyskietek. Kliknij przycisk Zapisz na pasku narzędzi, określ format danych obrazu, nadaj mu nazwę i kliknij Zapisz.

Instalacja Windows 7 z dysku USB

O ile pozwala na to twój komputer, możesz go wystartować z dowolnego dysku USB. Dzięki tej możliwości bardzo łatwo przygotować wersję instalacyjną Windows uruchamianą nie z płyty, a na przykład z pendrive’a. Przyspieszy to bardzo czas potrzebny na instalację systemu operacyjnego.

1. Uruchom PowerISO i umieść w gnieździe nośnik USB, na którym będą przechowywane pliki instalacyjne systemu. Rozwiń menu Narzędzia i kliknij polecenie Create Bootable USB Drive. Potwierdź systemowy komunikat UAC i wskaż w polu Source Image File plik ISO z obrazem systemu (możesz go stworzyć za pomocą PowerISO).

2. Rozwiń listę Destination USB Drive i ustaw na niej napęd USB, do którego podłączony jest przyszły nośnik instalacyjny. Poniżej, w polu Write Method pozostaw ustawienie USB-HDD. Kliknij przycisk Start, by rozpocząć proces tworzenia nośnika instalacyjnego. Jeżeli nie pojawią się błędy, po chwili nośnik będzie gotowy. Aby z niego skorzystać należy jeszcze odpowiednio skonfigurować BIOS komputera, na którym chcesz go użyć. Najczęściej trzeba ustawić opcję Primary Boot Device na USB.

Konwersja obrazów pomiędzy formatami

Czasami dostępny obraz dysku, partycji czy płyty ma format, który jest dla nas nieodpowiedni. Nie rozpoznaje go na przykład menedżer wirtualnych napędów czy nie współpracuje on z innym oprogramowaniem. W takiej sytuacji pozostaje go skonwertować. To prosta i mało kłopotliwa operacja o ile ma się odpowiednie narzędzia. Problemem jest to, że o ile konwertery odczytują wiele różnych standardów to zapisują jedynie w kilku. Trzeba więc znaleźć odpowiednią aplikację.

1. Aby przekonwertować obraz w UltraISO rozwiń menu Narzędzia i kliknij Konwertuj. Użyj przycisku z prawej strony pola Wybierz plik obrazu do konwersji i wskaż plik źródłowy. Jeżeli pozostawisz zaznaczenie Użyj folderu wejściowego skonwertowana wersja zostanie zapisana w tym samym katalogu. Jeżeli chcesz umieścić ją w innym miejscu podaj ścieżkę dostępu w polu Folder wyjściowy. Standard zapisu określ zaznaczając odpowiednią opcję w sekcji Format wyjściowy. Do wybory masz sześć różnych wariantów.

2. Jeżeli zależy ci na konwersji do formatu DAA skorzystaj oczywiście z PowerISO. Zacznij od załadowania obrazu klikając przycisk Otwórz. Możesz go również wskazać później w oknie konwertera. W kolejnym kroku z menu Narzędzia wybierz polecenie Konwersja. W sekcji Plik docelowy zaznacz pole DAA. Możesz także zabezpieczyć dostęp do obrazu za pomocą hasła. Kliknij w tym celu przycisk Ustawienia zaawansowane. Zaznacz pole Włącz ochronę hasłem i zdefiniuj je po wybraniu przycisku Zmień hasło. Jeżeli obraz docelowo bezie przechowywany na nośnikach o mniejszych rozmiarach niż on sam podziel go na części. Skorzystaj w tym celu z sekcji Obsługa wielu woluminów Określisz tu wielkość pojedynczego pliku i styl nazewnictwa plików. Zamknij okno konfiguracyjne przyciskiem OK i w polu u dołu okna konwertera wskaż katalog docelowy.

Obraz w wirtualnym napędzie

Jedną z największych zalet obrazów jest możliwość podłączania ich do wirtualnych napędów. Zyskuje się wtedy na szybkości odczytu danych, zmniejsza się poziom błędów a twardy dysk, z którego są odczytywane nie hałasuje tak bardzo jak napęd optyczny. Dodatkowo, nic nie stoi na przeszkodzie by w systemie skonfigurowanych było kilka czy kilkanaście wirtualnych nośników z podpiętymi do nich obrazami. Instalacja takiej liczby fizycznych czytników byłaby bardzo karkołomna. Do obsługi wirtualnych CD można użyć na przykład Daemon Tools Lite czy Virtual Clone Drive.

1. Zainstaluj i uruchom Daemon Tools. Domyślnie skonfigurowany jest jeden napęd. Jego ikona widoczna jest w dolnej części okna. Aby do napędu podłączyć obraz najpierw należy dodać go do biblioteki. Kliknij przycisk Dodaj obraz na pasku narzędzi. Możesz także kliknąć prawym przyciskiem w polu obrazów w górnej części okna i z menu kontekstowego wybrać polecenie o takim samym brzmieniu. Znajdź plik na dysku i kliknij go dwukrotnie. Zaznacz napęd, do którego chcesz załadować plik i użyj przycisku Zamontuj.

2. Obrazy kasuje się z biblioteki poleceniem Usuń element. Aby odłączyć plik od wirtualnego napędu należy posłużyć się komendą Odmontuj. Możesz też błyskawicznie skasować wszystkie połączenie klikając Odmontuj wszystkie napędy. Jeżeli jeden wirtualny napęd to zbyt mało kolejne dodasz za pomocą przycisku Dodaj wirtualny napęd DT. Wersja darmowa Daemon Tools umożliwia zasymulowanie czterech urządzeń.

3. Jeżeli cztery wirtualne napędy to dla ciebie zbyt mało możesz skorzystać z Virtual Clone Drive. Uruchom program klikając jego ikonę na pulpicie bądź ikonę w zasobniku systemowym. Przejdź na kartę Ustawienia i ustaw pożądaną liczbę wirtualnych dysków na liście Liczba napędów. Może ich być 15. Aby podpiąć do nich obrazy kliknij prawym przyciskiem myszy ikonę programu widoczną w zasobniku, wybierz napęd i kliknij polecenie Zamontuj.

Zapis obrazu na płycie

W większości przypadków wystarczy zapisać obraz na twardym dysku i korzystać z menedżera wirtualnych napędów. Czasami zachodzi jednak konieczność umieszczenia go na płycie. Proces zapisu możesz przeprowadzić za pomocą narzędzi do tworzenia obrazów, jak UltraISO czy PowerISO bądź skorzystać z narzędzia wyspecjalizowanego w nagrywaniu obrazów jak ImgBurn czy zwykłego programu do wypalania płyt, jak na przykład CDBurnerXP.

1. Skorzystajmy najpierw z ImgBurn. Uruchom program i w głównym oknie kliknij polecenie Write image file to disk. Załaduj plik obrazu wybierając przycisk Browse for a file w sekcji Source. Umieść w nagrywarce czysty nośnik i wskaż ją na liście Destination. Jeżeli korzystasz z wypełnionej danymi płyty wielokrotnego zapisu możesz ją wyczyścić poleceniem ukrytym pod przyciskiem Erease disk. ImgBurn pozwala wykonać symulację zapisu wystarczy zaznaczyć opcję Test mode. Ustaw na liście Write Speer w sekcji Settings po prawej, opcję AWS. Gwarantuje to dobranie optymalnej szybkości zapisu. Jeżeli chcesz od razu wykonać kilka kopii, ich liczbę zdefiniuj poniżej. Kliknij przycisk duży przycisk Write u dołu okna.

2. W UltraISO, po załadowaniu pliku obrazu należy rozwinąć menu Narzędzia i kliknąć komendę Wypal obraz CD. Ten same efekt daje wciśnięcie klawisza [F7]. Na liście Nagrywarka wskaż napęd optyczny i poniżej określ szybkość zapisu. Domyślne wybrana jest prędkość maksymalna. Aby sprawdzić poprawność operacji zaznacz pole Weryfikuj. Jeżeli tworzysz płytę samostartującą i nie masz przygotowanego menu bądź nie chcesz dodawać w przyszłości do płyty żadnych danych wskaż na liście Metoda zapisu opcję Disc-at-Once (DAO). Rozpocznij zapis przyciskiem Wypal.

3. Z nagrywaniem obrazów bez problemu radzi sobie również tradycyjny program do wypalania płyt jakim jest CDBurnerXP. Uruchom go i kliknij dwukrotnie w głównym oknie polecenie Nagraj obraz ISO. Za pomocą przycisku Przeglądaj wskaż plik obrazu. Na liście Napęd docelowy ustaw nagrywarkę, a po prawej określ prędkość zapisu. Pozostaw Wybierz automatycznie na liście Metoda nagrywania. Jeżeli płyta nie będzie używana do zapisu kolejnych danych zaznacz Zamknij płytę. Jeżeli przenosisz dana na płytę DVD i będziesz jej używał w stacjonarnym odtwarzaczu to dla lepszej zgodności użyj parametru Zwiększ wielkość płyty do 1 GB. Aby sprawdzić poprawność nagrania zaznacz Weryfikuj dane. Rozpocznij zapis klikając Nagraj płytę.

Obraz za darmo

Jeżeli zależy ci na zapisie obrazu w jednym z mniej popularnych formatów będziesz zmuszony do skorzystania z aplikacji dedykowanej do tego zadania bądź zdać się na konwersję. Jeżeli jednak satysfakcjonuje cię popularny, otwarty standard ISO i jego ograniczenia wystarczy użyć menedżera wirtualnych napędów Daemon Tools. To bardzo popularny i często instalowany program.

1. Uruchom Daemon Tools i kliknij przycisk Utwórz obraz dysku na pasku narzędzi. Poczekaj chwilę, aż pogram przeskanuje napędy optyczne. Jeżeli masz ich w komputerze kilka, wskaż ten, w którym umieszczona jest płyta. Na liście poniżej ustaw prędkość odczytu. Pamiętaj, że szybciej nie zawsze znaczy lepiej. Wraz ze wzrostem prędkości może wzrosnąć współczynnik błędów.

2. Kliknij przycisk z prawej strony pola Docelowy plik obrazu. Wskaż folder na dysku, do którego zostanie zapisany obraz i nadaj mu nazwę. Zdecyduj również, jaki format zapisu chcesz zastosować. ISO jest częściej spotykany ale nie pozwala na przykład na kompresję i zabezpieczanie hasłem. Ograniczeń tych nie mają MDS i MDX. Standard zapisu ustaw na liście Zapisz jako typ.

3. Pozostaw zaznaczone opcje Usuń obraz przy niepowodzeniu i Dodaj do katalogu obrazów. Kompresję (w zależności od formatu) włączysz w polu Kompresuj obraz, hasło zdefiniujesz po zaznaczeniu parametru Zabezpiecz obraz hasłem. Po jego wybraniu musisz jeszcze tylko podać i potwierdzić klucz. Rozpocznij zapis obrazu klikając przycisk Start.

Obrazy z zabezpieczeniami

Obrazy niektórych nośników po wypaleniu na płycie nie zawierają danych umożliwiających ich uruchomienie. Dzieje się tak najczęściej wtedy, gdy oryginalna płyta ma wbudowane zabezpieczenia przed kopiowaniem. Kłopot polega na tym, że komputerowa nagrywarka nie jest w stanie nagrać wszystkich niezbędnych informacji. W takiej sytuacji pozostaje podłączyć obraz do wirtualnego napędu i włączyć emulację zabezpieczeń. Można to zrobić za pomocą Daemon Tools.

1. Emulacja zabezpieczeń w najnowszych wersjach programu działa jedynie dla nośników SCSI. Związane jest to z koniecznością instalacji w systemie dodatkowego sterownika, którego używa się jedynie wtedy gdy jest koniecznie potrzebny. Jeżeli serownik nie został umieszczony w Windows należy go dodać. Uruchom Daemon Tools i kliknij przycisk Dodaj wirtualny napęd SCSI. Kliknij przycisk Instaluj, by rozpocząć instalację. Zwróć uwagę, że trzeba będzie zrestartować komputer.

2. Po zainstalowaniu sterownika, opcje emulacji zostają odblokowane. W programie pojawia się także dodatkowy napę SCSI. Można go usunąć, gdy się z niego nie korzysta ale należy pamiętać, że symulacja zabezpieczeń działa tylko dla tego typu dysku. Z tego powodu, które z niej korzystają powinny być podłączane właśnie do niego. Zanim to jednak zrobisz skonfiguruj emulator.

3. Kliknij przycisk Opcje i przejdź do sekcji Zaawansowane. Zaznacz pole RMPS, które informuje program, że obraz zawiera informacje opisujące system zabezpieczający. Umieść również zaznaczenie obok wybranego typu zabezpieczenia. Kliknij Zastosuj i Zamknij. Dopiero teraz możesz umieścić wirtualną płytę w wirtualnym napędzie. Po dodaniu obrazu do biblioteki (przycisk Dodaj obraz) kliknij go prawym przyciskiem myszy, wybierz Zamontuj i wskaż z menu jeden z napędów z oznaczeniem SCSI.