WinFS - po co i dla kogo?

Windows Future Storage (WinFS) to nowy model organizacji plików na dysku twardym, który miał zadebiutować w Longhornie. Jednak w latach 2003-2004 systemy Windows miały olbrzymie problemy z bezpieczeństwem. Wtedy też sporą liczbę programistów pracujących nad Longhornem i dodatkami do niego przesunięto do grupy rozwijającej Service Packi, w tym SP2 dla Windows XP. Data premiery Longhorna stanęła wtedy pod znakiem zapytania, a wiele mających pojawić się w OS-ie nowinek stało się nagle sierotkami - czyli samodzielnymi projektami. Czym w tej chwili jest WinFS? Bill Gates opowiadał o nim w przeszłości używając terminu "Święty Graal"? Natomiast Hans Reiser - twórca jednego z najwydajniejszych systemów plików dla Linuksa, ReiserFS - mówi wprost, że $"Microsoft powinien kupić licencję na Reiser4 i skorzystać z tego właśnie systemu plików. Rozwiązałoby to problemy produktów firmy z wydajnością..."$

WinFS jako projekt nie stanowi nowości. Jego początki sięgają lat dziewięćdziesiątych, kiedy opowiadano o nim używając nazwy "Object File System". Stanowił on część większego projektu noszącego nazwę "Cairo". Jednak od roku 1993 Microsoft przestał o nim wspominać i wrócił do idei dopiero w 2003 roku, używając tym razem nazwy WinFS.

Na pierwszy rzut oka założenia leżące u podstaw brzmią skomplikowanie, pojawiają się relacyjne bazy danych, metadane itd. Jednak idea jest prosta: oddzielić użytkownika od plików na dysku. Zamiast nich - stworzyć dla niego wielki kłąb wszystkiego, a następnie dodać intuicyjne, wygodne narzędzia. A działający wewnątrz silnik (opierający się na MS SQL) zająłby się porządkowaniem i indeksowaniem rozmaitych plików oraz ich katalogowaniem w taki sposób, by praca z nimi była szybsza. Naturalnie nie wchodzą w grę żadne zabiegi z cichym defragmentowaniem plików. WinFS to warstwa działająca na innym poziomie, między mechanizmami zajmującymi się dyskiem a mechanizmami troszczącymi się o użytkownika.

Silnik WinFS jest samowystarczalny i samoporządkujący się. Choć z punktu widzenia zwykłego użytkownika jest to dodatkowy element spowalniający pracę komputera, przy wydajnościach współczesnych dysków twardych i procesorów, różnica powinna być niezauważalna.

Czy WinFS pojawi się w Windows Vista?

Pierwotnie, jak wzmiankowaliśmy, WinFS miał być jedną z podstawowych nowinek w Longhornie. Po wielu komplikacjach stał się on samodzielnym projektem, a następnie zawisł w próżni. Jego udostępnienie z prawie półrocznym wyprzedzeniem daje niektórym nadzieję, że jednak znajdzie się on w Windows Vista (premiera: 16 grudnia 2006 roku). Microsoft jednak pozostaje przy stanowisku, że pojawi się on wyłącznie w postaci dodatkowego uaktualnienia "gdzieś w roku 2007".

O zdanie na temat nowego systemu organizacji plików spytaliśmy Pawła Odora, specjalistę z firmy Ontrack, jednego z Ekspertów Forum IDG.pl...

PC World Komputer Online: Czym będzie WinFS z punktu widzenia firmy odzyskującej dane?

Paweł Odor: Dla nas jest to kolejne źródło informacji o danych. Wykorzystamy je, aby jeszcze lepiej te dane odtwarzać. Ale warto zwrócić uwagę na pewien fakt: komputery są częścią naszego życia, używamy ich w każdej dziedzinie. Przy wyszukiwaniu elektronicznych środków dowodowych (ang. Computer Forensics) rozwiązania takie jak WinFS - czyli bazujące na architekturach bazodanowych - sprawiają, że z dysku można wyciągnąć znacznie więcej informacji o jego użytkowniku, o tym, co robił w przeszłości, jego działaniach, upodobaniach itp.

Czy nowy system organizacji plików utrudni Wam pracę czy ułatwi?

Odzyskiwanie danych nie będzie trudniejsze niż dotychczas. Ponieważ WinFS udostępni znacznie więcej informacji na temat przechowywanych i przetwarzanych informacji, może to nawet ułatwić naszą pracę.

Jak sądzisz, dlaczego Microsoft decyduje się na wprowadzenie nowego systemu organizacji plików?

Myślę, ze idea stojąca za wprowadzeniem WinFS to w pewnym sensie znak czasu. Jesteśmy zalani ogromną ilością informacji, wielu użytkowników nie radzi sobie z zarządzaniem informacją. WinFS ma sprawić, iż będzie łatwiej niż dotychczas - w prosty sposób, przy pomocy nieskomplikowanych zapytań, użytkownik znajdzie te pliki, na których mu zależy. Ułatwi to również współpracę w sieci.

Bardzo podobnym projektem jest udostępniony na licencji open source Gnome Storage, który wspiera standard SQL 99, co może uczynić go rozwiązaniem dużo bardziej uniwersalnym (np. sieciowy centralny współdzielony serwer plików w oparciu o bazę danych Oracle).

Czy WinFS będzie systemem plików sensu stricte, tj. technologią organizacji danych na dysku?

WinFS nie jest system plików sensu stricte. Jest to rozwiązanie bazujące na nowej wersji MS SQL, połączone ze stosowanym obecnie NTFS-em - fizyczna organizacja danych na dysku będzie oparta właśnie o NTFS. Obecnie stosowane systemy plików, swoją konstrukcją są bardzo zbliżone do baz danych, np. stosują architekturę B-drzew, mechanizmy transakcji itp..

Czy da się bezboleśnie dla użytkownika wprowadzić nowy system organizacji plików? Czy Microsoft będzie w stanie stworzyć łatkę dla Longhorna/Visty, po zainstalowaniu której możliwe będzie korzystanie z WinFS?

Wydaje mi się, że na to pytanie powinien odpowiedzieć Microsoft, natomiast biorąc pod uwagę, że jest to rozwiązanie bazujące na dotychczasowym systemie plików NTFS, powinno to być łatwe do zrobienia. Wersja beta działa na Windows XP.

I proste pytanie zamykające: czy wykorzystywany dysk twardy ma jakikolwiek wpływ na możliwość pracy z WinFS?

WinFS z pewnością wygeneruje znaczną ilość dodatkowych informacji. Dla dysków o mniejszych pojemnościach może być to zbyt pamięciożerne rozwiązanie.

Beta

Beta - jak to beta - stanowi tylko prezentację i trudno na jej podstawie kategorycznie orzekać o końcowym produkcie. Na jej podstawie da się jednak stwierdzić, że jest już bliżej niż dalej do zakończenia prac.

W udostępnionej becie WinFS pojawił się zbiór narzędzi API i schematów umożliwiających programistom natychmiastowe zapoznanie się z możliwościami systemu. Dla giganta z Redmond jest to o tyle ważne, że nowa technologia ma przyciągnąć do komputera użytkowników początkujących. To oni, ci, którzy obawiali się bałaganu z plikami i zamieszania z niepotrzebnymi katalogami w rodzaju "Windows" czy "Program Files" są głównymi odbiorcami WinFS.

WinFS - bałagan dla każdego

Aby twardy i techniczny obraz WinFS stał się nieco bardziej przyjazny, Microsoft tylko na wyraźną prośbę opowiada o leżących u podstaw strukturach. Został nawet nakręcony specjalny film prezentujący możliwości pierwszej bety, w którym główni deweloperzy opowiadają o niej z punktu widzenia zwykłego użytkownika (patrz Channel 9).