Związki przyczynowo-skutkowe warte Nobla

W jaki sposób czasowe wzrosty stóp procentowych czy cięcia podatków wpływają na PKB i inflację? Co się dzieje, jeśli bank centralny zmienia cel inflacyjny lub gdy rząd modyfikuje plany dotyczące równowagi budżetowej? Tegoroczni laureaci w dziedzinie nauk ekonomicznych rozwinęli metody odpowiedzi na te i wiele innych pytań, dotyczących związków przyczynowo-skutkowych między polityką gospodarczą i zmiennymi makroekonomicznymi, takimi jak PKB, inflacja, zatrudnienie czy inwestycje.

Są to zazwyczaj relacje dwustronne - polityka wpływa na gospodarkę, a gospodarka na politykę. Najważniejszymi aspektami tej interakcji są oczekiwania dotyczące przyszłości. Sektor prywatny ma oczekiwania dotyczące przyszłej aktywności gospodarczej i wpływu decyzji politycznych na wynagrodzenia, oszczędności i inwestycje. Jednocześnie, decyzje polityczno-gospodarcze są częściowo uwarunkowane oczekiwaniami sektora prywatnego. Metody laureatów tegorocznej nagrody Nobla, mogą być zastosowane do zidentyfikowania tych relacji i wyjaśnienia roli oczekiwań. Umożliwia to ustalenie efektów zarówno nieprzewidzianych posunięć politycznych jak i systematycznych politycznych działań.

Thomas Sargent pokazał w jaki sposób strukturalna makroekonometria może być użyta do analizowania permanentnych zmian w polityce gospodarczej. Ta metoda może być wykorzystana w badaniu relacji makroekonomicznych, gdy gospodarstwa domowe i firmy zmieniają swoje oczekiwania jednocześnie z rozwojem gospodarczym. Sargent przeanalizował, na przykład, okres po Drugiej Wojnie Światowej, gdy wiele krajów początkowo wprowadzało politykę wysokiej inflacji, ale w końcu wprowadziło systematyczne zmiany w polityce gospodarczej i ograniczyło stopę inflacji.

Christopher Sims rozwinął metodę opartą na tzw. wektorze autoregresji aby zanalizować w jaki sposób na gospodarkę wpływają czasowe zmiany w polityce gospodarczej i inne czynniki. Wraz z innymi naukowcami prowadził badania nad efektami wzrostu stopy procentowej ustalonego przez bank centralny. Zwykle stopa inflacji spada po roku, dwóch, a wzrost gospodarczy stopniowo traci tempo na krótszą metę i nie wraca do swojego normalnego rozwoju przez kilka lat.

Sargent i Sims prowadzili swoje badania niezależnie, jednak ich wyniki uzupełniają się w kilku obszarach. Ich prace z lat 70. i 80. były wykorzystywane przez badaczy i polityków na całym świecie. Dziś ich metody są ważnymi narzędziami analiz makroekonomicznych.