Android: jak zaszyfrować dane, rozmowy, wiadomości?

W tym artykule pokazujemy, jak używać smartfona z systemem Android bez martwienia się o dane, przechwycenie prywatnej komunikacji czy atak wirusa. Krok po kroku prezentujemy, jak zaszyfrować pliki na smartfonie, pocztę e-mail, czaty i rozmowy głosowe. Prezentujemy także listę zasad, o jakich należy pamiętać, aby uchronić się przed szkodliwym oprogramowaniem i anonimowo przeglądać sieć.

Smartfon a szyfrowanie wszystkich danych

Na swoim smartfonie masz zapisane różne cenne informacje - kontakty, wiadomości e-mail, zdjęcia, klipy wideo, pobrane pliki czy też hasła. Aby zabezpieczyć je przed dostaniem się w niepowołane ręce, można zaszyfrować je wszystkie lub tylko wybrane. Jak to zrobić?

Zobacz również:

• Recenzja: Recenzja Nothing Phone (2): Nic nowego
• Najlepszy antywirus 2023 - top 10 antywirusów

Wiele obecnie produkowanych smartfonów z Androidem ma zaimplementowane fabrycznie mechanizmy szyfrowania. Jeśli jednak masz smartfona z Androidem 3.0 lub wyższym, musisz aktywować funkcję szyfrowania ręcznie. W tym celu otwórz Ustawienia i przejdź do sekcji Zabezpieczenia. Tam znajdziesz opcję "Zaszyfruj telefon". Jeśli jej nie widzisz, a masz Androida 5.0 lub wyższego, możesz założyć, że urządzenie zostało domyślnie zaszyfrowane przez producenta. Jeśli włączasz szyfrowanie ręczne, upewnij się, że bateria urządzenia ma co najmniej 80%. Uzbrój się także w cierpliwość - szyfrowanie telefonu zajmie sporo czasu - nawet kilka godzin! Jeśli nie chcesz długo czekać, możesz wybrać opcję szybkiego szyfrowania - zostanie wówczas zabezpieczona tylko przestrzeń aktualnie używana przez smartfona.

Zanim rozpoczniesz szyfrowanie danych, wykonaj na wszelki wypadek ich kopię zapasową, ale nie trzymaj na pamięci wewnętrznej urządzenia. Do przerzucenia jej na laptopa czy komputer możesz skorzystać z oprogramowania producenta, jak Samsung Smart Switch lub wykorzystać oprogramowanie firm trzecich, np. My Phone Explorer - takie aplikacje są zazwyczaj kompatybilne z większością urządzeń.

Co daje szyfrowanie? Za każdym razem, gdy uruchamiasz urządzenie, Android wymaga podania numeru PIN lub hasła dostępu, aby odszyfrować dane. W sytuacji zmiany zdania - np. stwierdzisz, że szyfrowanie wpływa bardzo negatywnie na wydajność smartfona - rezygnacja z szyfrowania jest możliwa tylko poprzez reset do ustawień fabrycznych. Pamiętaj, że kasuje on wszystkie dane na urządzeniu, dlatego nie zapomnij zrobić wcześniej ich kopii zapasowej!

Szyfrowanie wybranych plików

Jeśli nie chcesz szyfrować całego telefonu, a tylko poszczególne pliki, wówczas polecamy skorzystać z aplikacji File Protector Full Version. Jest to darmowy menedżer plików, który daje dostęp do wszystkich danych zgromadzonych w pamięci telefonu. Przy każdym pliku wyświetlane jest kółeczko - zaznacz je, a następnie dotknij ikonki z czerwoną kłódką. Aplikacja poprosi Cię o podanie hasła - wpisze je i potwierdź, a następnie wybierz opcję zaszyfrowania wybranych (Encrypt). Jeśli szyfrujesz obrazek, nie będzie się wyświetlać nawet jego miniaturka! Aby mieć dostęp do zaszyfrowanej zawartość, musisz kliknąć na ikonkę z zieloną kłódką, podać hasło i wybrać funkcję odszyfrowania (Decrypt). Można szyfrować/odszyfrowywać jeden lub wiele plików równocześnie.

Szyfrowanie kart Micro-SD na urządzeniach marki Samsung

Użytkownicy urządzeń Samsung mogą skorzystać z wygodnej opcji, która pozwala na zaszyfrowanie karty SD po jej włożeniu do urządzenia. Znajduje się ona pod wspomnianą wcześniej opcją "Zaszyfruj telefon" (drugi obrazek w tym tekście). Jednak uwaga - aby funkcja była możliwa do wykorzystania, musisz mieć włączone odblokowywanie telefonu hasłem. Nie zadziała, jeśli używasz do tego wzoru lub numeru PIN. Hasło musi składać się z co najmniej sześciu liter i cyfr. Po uruchomieniu tej opcji musisz podążać za wskazówkami na ekranie. Po wykonaniu szyfrowania karty SD, dostęp do niej będzie możliwy po podaniu hasła, które ustawione zostało w trakcie procesu szyfrowania. Ale uwaga - w ustawieniach musisz deaktywować blokadę hasłem. Gdy karta SD zostanie skradziona, a złodziej spróbuje dostać do jej zawartości za pomocą czytnika kart - nie będzie w stanie tego zrobić.

Zaszyfrowana komunikacja

Aby Twoje rozmowy telefoniczne były naprawdę prywatne, również komunikacja powinna zostać zaszyfrowana. Google Play Store oferuje szereg aplikacji, które w tym pomogą, a także zaszyfrują e-maile i komunikatory głosowe. Co można polecić?

Szyfrowany komunikator

Telegram to jedna z najbardziej cenionych apek do szyfrowania rozmów i wiadomości tekstowych. Jedną z jej zalet jest fakt, że nic nie jest gromadzone na serwerach - ale tylko po wyborze opcji "Safe Chat". Program automatycznie kasuje historię rozmowy zarówno na urządzeniu osoby wysyłającej, jak i odbierającej. Można samodzielnie ustawić czas, kiedy to nastąpi lub zdać się na ustawienia domyślne. Na plus należy policzyć, że sam dostęp do aplikacji Telegram można zabezpieczyć na dwa sposoby - czterocyfrowy numer PIN i hasło. Kod źródłowy aplikacji jest publicznie dostępny, dzięki czemu każda znająca mechanizmy szyfrowania osoba może sprawdzić jego jakość. Minusem jest to, że apka wymaga dostępu do kontaktów, multimediów oraz zarządzania połączeniami.

Szyfrowany e-mail

Jeśli chodzi o komunikację e-mail, teoretycznie każdy może przechwycić wiadomości osób trzecich. Największym problemem jest to, że w większości przypadków wiadomości są przesyłane w formie zwykłego pliku tekstowego. Jednak nie w przypadku Proton Mail. Wiadomości przesyłane za pośrednictwem tej usługi są szyfrowane i chronione, co uniemożliwia dostęp do nich osobom trzecim. Aby wysłać e-mail tym sposobem, należy stworzyć swoje konto użytkownika, a także ustalić hasło do niego. Można wybrać mocne szyfrowanie (2048 bit) lub ekstremalne szyfrowanie (4096 bit).

Aby posłać zaszyfrowaną wiadomość, naciśnij symbol ołówka w prawym, górnym rogu. Pojawią się dwie opcje: wysłanie jej do innego użytkownika aplikacji - co nie wymaga żadnych dodatkowych działań - lub wysłanie do osoby nie używającej Protona. W tym drugim przypadku nalezy dla wiadomości ustawić hasło oraz pytanie pomocnicze. Następnie wybrać zaakceptowanie i gotowe. Odbiorca musi podać hasło, aby odczytać wiadomość.

Szyfrowane połączenia głosowe

Rozmowy głosowe i wideo można zaszyfrować dzięki App Wire. Jednak nie jest to komunikacja mobilna, ale VoIP. Program oferuje szyfrowanie end-to-end dla rozmów obu typów, a także przesyłania wiadomości głosowych, przesyłania wiadomości tekstowych oraz grafik. Szyfrowanie opiera się na otwartym kodzie źródłowym. Zaletą jest fakt, że mając jedno konto możesz korzystać z niego równocześnie na kilku urządzeniach. Za powstanie aplikacji odpowiada szwajcarski Wire Swiss GmbH, a jego serwery znajdują się w Niemczech i Irlandii. Używanie jest bardzo proste: instalujesz na smartfonie, tworzysz swoje konto przy użyciu numeru telefonu lub adresu e-mail. Na liście kontaktów wybierasz osobę, z którą chcesz się skontaktować. W okienku, które się otworzy, wybierasz połączenie głosowe, wideo lub wysłanie wiadomości tekstowej.

Szyfrowanie plików w chmurze

Jeśli chcesz zabezpieczyć swoje pliki w takich usługach, jak Dropbox, Google Drive czy One-Drive, można użyć w tym celu Boxcryptor. Aplikacja ta zastępuje apkę Dropboxa na Twoim smartfonie. Aby zabezpieczyć pliki w chmurze, zainstaluj aplikację i stwórz nowe konto. Naciśnij na mały znaczek "+" - pojawi się okienko wyboru usługi chmurowej. Musisz się do niej zalogować, aby Boxcryptor zyskał dostęp do plików. W celu utworzenia tam nowego, zaszyfrowanego folderu, kliknij na znaczek plusa w dolnym, prawym rogu i wybierz opcję stworzenia folderu. Nadaj mu nazwę i potwierdź, klikając OK. Następnie wybierz folder i ponownie naciśnij "+". Możesz teraz dodawać tam pliki.

Aby ograniczyć dostęp do aplikacji, otwórz jej menu. W zakładce "Account" przejdź do ustawień, gdzie znajduje się opcja "Save password". Kliknij na nią, a od tego momentu za każdym razem do jej otwarcia będzie niezbędne podanie hasła. W zakładce "General" możesz zmienić je na 4-cyfrowy numer PIN.

Ochrona przed wirusami

Na użytkowników mobilnych czyha wiele zagrożeń - aplikacje i witryny, które mogą uszkodzić system, gry i oprogramowanie wymagające podejrzanie wielu uprawnień i inne. Możliwości złapania wirusa jest dużo... a nawet za dużo. Nawet, jeśli masz zainstalowany program antywirusowy, musisz uważać na to, co robisz. Więc nie klikaj bezmyślnie na linki, nie pobieraj i otwieraj plików jak leci i nie zezwalaj aplikacjom na każdy dostęp, którego się domagają. Oto siedem reguł, które przydadzą się w codziennym użytkowaniu smartfona:

1. Unikaj pobierania aplikacji z miejsc innych, niż Google Play Store. Najlepiej przejdź do opcji zabezpieczeń w ustawieniach urządzenia i odznacz pobieranie z nieznanych źródeł. To zapobiegnie pobieraniu się i instalowaniu aplikacji ze sklepów firm trzecich, które często mają nieprzyjemne dodatki.
2. Uwaga - opcja ta jest dostępna tylko dla systemów Android do wersji 7. W nowszych użytkownik musi wyrazić zgodę na pobranie i instalację każdej aplikacji
3. Nie miej zaufania do plików .apk. Jeśli jakaś aplikacja nie jest dostępna w sklepie Google, musi być ku temu jakaś przyczyna. Na przykład przed pojawieniem się Pokemon Go, cyberprzestępcy umieścili w sieci wiele zainfekowanych plików .apk, które miały udawać tę grę
4. Nie klikaj na linki w wiadomościach e-mail od nieznanych nadawców! Mogą być powiązane z mechanizmem automatycznego pobierania i instalowania wirusów
5. Nie wierz w niezwykle korzystne oferty - a zwłaszcza bezpłatnego dostępu do serwisów streamingowych; takich rzeczy raczej nikt nie daje za darmo. Jeśli masz wątpliwości - sprawdź na oficjalnej stronie usługi, czy trwa akurat jakaś promocja
6. Aktualizacja oprogramowania jest ważna, ponieważ każda przynosi poprawki i ulepszenia mechanizmów bezpieczeństwa. Najczęściej informacje o dostępnej aktualizacji pojawiają się samoczynnie, gdy tylko otwierasz daną aplikację. Nie działa to w przypadku systemu - dlatego co jakiś czas przejdź do ustawień, a tam do zakładki System - kliknij na "Informacje o telefonie". Powinno być tam centrum aktualizacji, dzięki któremu możesz szybko sprawdzić, czy jest nowa wersja systemu, firmware oraz zainstalowanych w telefonie aplikacji. Można także wybrać w ustawieniach opcję automatycznych aktualizacji. Pamiętaj jednak o dwóch rzeczach. Po pierwsze - musisz mieć odpowiednią ilość miejsca na karcie pamięci. Po drugie - może być pobrana duża ilość danych, więc jeśli masz limitowany transfer, dobrze wykorzystać do tego WLAN lub podpiąć się do domowego rutera.
7. Używaj antywirusa! To potężne wsparcie dla smartfona, które pomaga unikać malware i wirusów. W zależności od producenta różnią się od siebie - zobacz nasz ranking antywirusów na system Android 2019

Przeglądaj sieć anonimowo

Podczas przeglądania stron w sieci zostawiasz po sobie mnóstwo śladów - gromadzone są w ciasteczkach (cookies). Im więcej korzystasz z sieci, tym więcej informacji zostawiasz. Nawyki zakupowe, szukanie produktów i informacji - wszystko jest zapisywane i analizowane, aby personalizować reklamy. Jeśli chcesz tego uniknąć, używaj trybu przeglądania prywatnego (incognito) - mają go wszystkie główne przeglądarki na PC oraz ich edycje na systemy Android. Zazwyczaj funkcja przejścia na przeglądanie anonimowe znajduje się w menu danej przeglądarki.

Jednak innym "zdrajcą" może być Twój adres IP. Pokazuje się podczas przeglądania stron, dzięki czemu serwery z nimi powiązane wiedzą, gdzie wysyłać dane. Jest to niezbędne, ale można po tym dojść do twojej lokalizacji. Dlatego możesz korzystać z przeglądarki Tor - "Tor" to skrót od słów "The Onion Router", czyli szyfrowania na zasadzie warstw cebuli. Tor wysyła pakiety poprzez różne, losowo wybrane węzły, zanim przekaże je witrynie, dlatego nie ma szans, aby ktokolwiek poznał Twoje prawdziwe IP.

Możesz także korzystać z darmowej aplikacji proxy Orbot - po jej instalacji musisz nacisnąć napis "Start", a następnie zaczekać, aż jego tło stanie zielone. Gdy to nastąpi, kliknij na logo przeglądarki "Orfox" - przejdziesz do niej automatycznie i otrzymasz powiadomienie o możliwości bezpiecznego przeglądania sieci.

Używaj bezpiecznych haseł

Idealne hasło zawiera losową kombinację liter, cyfr oraz znaków. Nawet superkomputerowi zajmie lata znalezienie odpowiedniej kombinacji ze wszystkich możliwych. Mimo to eksperci zalecają, aby nigdy nie używać tego samego hasła do różnych serwisów - jeśli wpadnie w ręce hakera, otrzyma on w ten sposób dostęp do każdego z nich. Ale jak zapamiętać dziesiątki różnych, złożonych haseł do różnych serwisów? Tu z pomocą przychodzi Password Safe and Repository - aplikacja przechowuje hasła, szyfrując je kluczem AES-256. Pomaga także w tworzeniu haseł oraz ocenia, czy proponowane przez użytkownika nie jest np. za krótkie.

Aby stworzyć bazę swoich haseł, pobierz i otwórz aplikację, wpisz nazwę dla bazy, a następnie wybierz opcję "Password". Wpisz hasło i zatwierdź je. Otwórz stworzoną bazę. Klikając na ikonkę "+" możesz wygenerować i stworzyć nowe hasło, którego potem użyjesz, gdzie tylko chcesz. Co ciekawe, dla każdej stworzonej bazy haseł możesz ustawić czas ważności: określonego dnia zostaną z niej usunięte wszystkie zapisane hasła.