Lepszy Windows 10 - sztuczki rejestru i inne rady optymalizacyjne

Każdy użytkownik ma inną wizję optymalnego systemu. Jego wygląd i sposób funkcjonowania należy dostosować nie tylko pod kątem swoich indywidualnych preferencji, lecz także z uwzględnieniem podstawowych zastosowań. Jest jednak wiele ustawień w Windows, których zoptymalizowanie przynosi korzyści wszystkim użytkownikom. Niektóre niedociągnięcia Windows dotyczą podstawowych funkcji, więc utrudniają codzienną pracę. Stosując odpowiednie narzędzia, możesz w znacznym stopniu usprawnić działanie systemu.

Pamiętaj, że niektóre z poniższych porad wymagają ingerencji w rejestr systemu Windows. Zanim z nich skorzystasz, rozważ sporządzenie zapasowej kopii rejestru. Dysponując nią, w razie potrzeby szybko cofniesz zmiany i przywrócisz poprzedni stan systemu. Taka możliwość przydaje się na wypadek niepożądanych efektów ubocznych. W przygotowaniu wspomnianej kopii pomoże ci np. bezpłatny program Registry Backup.

Zobacz również:

• Jak odczytać klucz systemu Windows? [PORADNIK]
• Jak spersonalizować komputer z Windows 10/Windows 11

Optymalizowanie Eksploratora

Trudno wyobrazić sobie codzienną pracę w systemie bez menedżera plików. Należy on do najważniejszych narzędzi związanych z obsługą plików i folderów. We wcześniejszych edycjach Windows domyślny menedżer plików nosił nazwę Eksplorator Windows, w najnowszej zaś przemianowano go na Eksplorator plików, choć w wielu miejscach figuruje jeszcze poprzednie określenie. Obecna wersja menedżera nie różni się zbytnio od Eksploratora z Windows 8.1. Projektanci wyposażyli ją w pole Ostatnio używane pliki. Jest widoczne tuż po uruchomieniu Eksploratora lub po kliknięciu polecenia Szybki dostęp w panelu nawigacyjnym w lewej części okna. Element Szybki dostęp zastępuje dotychczasowe Ulubione i zapewnia podobną funkcjonalność. Domyślnie gromadzi takie foldery jak Pulpit, Pobrane i Dokumenty, jednak można go rozszerzać o dowolne inne. Wystarczy kliknąć żądany folder prawym przyciskiem myszy i wskazać polecenie Przypnij do paska Szybki dostęp w menu podręcznym. Aby usunąć dany folder z listy, trzeba wskazać go prawym przyciskiem myszy i wybrać polecenie Odepnij od paska Szybki dostęp.

Personalizowanie Eksploratora. Możesz zmienić domyślny widok w oknie Eksplorator, aby zamiast plików i folderów z listy Szybki dostęp pokazywał elementy Ten komputer. Przeskocz na kartę Widok i kliknij przycisk Opcje. Zamień opcję Szybki dostęp w polu listy Otwórz Eksploratora plików w na Ten komputer. W rubryce Prywatność możesz zmienić rodzaj wyświetlanych elementów na liście Szybki dostęp. Domyślnie są to pliki i foldery, jednak w razie potrzeby możesz ograniczyć listę do niedawno używanych plików lub do często używanych folderów – wystarczy usunąć zaznaczenie danego pola wyboru. Klikając przycisk Wyczyść, opróżnisz dotychczasową zawartość listy Szybki dostęp.

Jeśli nie potrzebujesz listy Szybki dostęp, możesz ją usunąć z okna Eksploratora, jednak wymaga to ingerencji w rejestr. Zanim wykonasz tę czynność, upewnij się, że w polu listy Otwórz Eksploratora plików w jest zaznaczona opcja Ten komputer. W przeciwnym razie na ekranie będzie pojawiał się komunikat błędu podczas uruchamiania Eksploratora. Domyślnie system blokuje dostępu do wartości rejestru, o którą chodzi, więc nie można jej – ot tak sobie – zmienić. Wymagane prawa dostępu uzyskasz bezpłatnym programem RegOwnershipEx. W pobranym archiwum ZIP znajduje się kilka plików wykonywalnych. Jeśli korzystasz z 64-bitowej edycji Windows 10, przywołaj plik EXE z katalogu \Windows 8\x64. Użytkownicy 32-bitowej wersji Windows 10 powinni uruchomić plik z katalogu \Windows 8\x86. Po uruchomieniu narzędzia RegOwnershipEx wpisz w polu Select the registry key następującą ścieżkę kluczy:

Hkey_Classes_Root\Clsid\{679f85cb-0220-4080-b29b-5540cc05aab6}\ShellFolder

Klikając przycisk Take Ownership, uzyskasz pełny dostęp do żądanego klucza, a w wierszu Current owner pojawi się nowy właściciel klucza – BUILTIN\Administrators. Kliknij przycisk z gwiazdką, aby uzyskać możliwość wygodniejszego przywoływania zmienianych ścieżek. Gdy klikniesz przycisk Open in Registry Editor, ujrzysz na ekranie okno Edytora rejestru i żądany klucz. Kliknij dwukrotnie wartość Attributes w prawym panelu okna, po czym zmień domyślny ciąg a0100000 na a0600000. To wystarczy, aby usunąć pasek Szybki dostęp z Eksploratora. Zmiana wymaga jednak zrestartowania Windows.

Ustawienia dodatkowe. Omawiając dostosowywanie Eksploratora, nie sposób pominąć tak ważnych opcji jak ukrywanie rozszerzeń znanych typów plików i wyświetlanie ukrytych elementów w folderach systemowych. Wyłączając pierwszą z wymienionych, ułatwisz sobie demaskowanie złośliwego oprogramowania, które próbuje się kamuflować za pomocą podwójnych rozszerzeń (np. Plik.pdf.exe).

Przeskocz w Eksploratorze na kartę Widok i kliknij przycisk Opcje. W nowym oknie przeskocz na kartę Widok, po czym usuń zaznaczenie pola wyboru Ukryj rozszerzenia znanych typów plików.

Jeśli często potrzebne ci są pliki z folderów systemowych, zaznacz ponadto opcję Pokaż ukryte pliki, foldery i dyski i usuń zaznaczenie pola wyboru Ukryj chronione pliki systemu operacyjnego (zalecane).

Obszar nawigacyjny Eksploratora

Okno Eksploratora jest podzielone na dwie części, a obok listy Szybki dostęp w lewym panelu mieści się lista Ten komputer, która oprócz dysków gromadzi najważniejsze foldery (m.in. Obrazy, Dokumenty, Pobrane i Pulpit). Pod lokalnymi nośnikami danych umieszczono – tak jak w Windows 7 i 8 – elementy Sieć i Grupa domowa. Obszar ten można skonfigurować za pomocą opcji na karcie Widok. Warto zaznaczyć pole wyboru Rozwiń, aby otworzyć folder. Wówczas system automatycznie rozwinie drzewo w lewym panelu okna, gdy użytkownik przeskoczy do innego folderu w prawym. Zaznaczając pole wyboru Pokaż wszystkie foldery, włączysz wyświetlanie takich folderów jak folder swojego profilu, Panel sterowania, Kosz i Biblioteki. Jeśli chcesz, aby zamiast wszystkich tych folderów w oknie nawigacji widniał tylko ostatni z wymienionych, zaznacz pole wyboru Pokaż biblioteki.

W oknie nawigacji Eksploratora Windows 10 figuruje ponadto element OneDrive. Jeśli nie korzystasz z microsoftowego dysku online, możesz usunąć tę ikonę, lecz wymaga to zmian w rejestrze. Naciśnij klawisze [Windows R], wpisz regedit i przejdź do klucza „Hkey_Classes_Root\Clsid\{018D5C66-4533-4307-9B53-224DE2ED1FE6}”. Kliknij dwukrotnie wartość „System.IsPinnedToNameSpaceTree” i zamień domyślną cyfrę 1 w polu Dane wartości na 0. Zauważ jednak, że w ten sposób nie zablokujesz automatycznego przywoływania OneDrive'a. O uruchomieniu dysku online informuje ikona w obszarze powiadomień (obok zegara w prawej części paska zadań). Jeśli jej nie widać, wystarczy kliknąć strzałkę (Pokaż ukryte ikony).

Następnie kliknij ikonę OneDrive prawym przyciskiem myszy i wskaż polecenie Ustawienia. Usuń zaznaczenie pola wyboru Automatycznie uruchom usługę OneDrive, gdy zaloguję się do systemu Windows. Wraz z następnym uruchomieniem systemu ikona OneDrive zniknie z obszaru powiadomień. Gdy zechcesz kiedyś przywrócić usługę, o której mowa, przywołaj plik Onedrive.exe z folderu %Localappdata%\Microsoft\OneDrive i anuluj wszystkie zmiany.

Wygodniejsze kopiowanie i przemianowywanie plików

Eksplorator nie oferuje funkcji do przemianowywania, kopiowania lub usuwania plików, które spełniają określone kryteria. Znacznie wygodniej wykonuje się te czynności, mając do dyspozycji rozszerzenie FileMenu Tools. Program jest finansowany z wpływów reklamowych. Upewnij się podczas instalowania, że wraz z nim nie dostanie się do systemu niepożądane oprogramowanie. Przejdź do folderu, w którym zainstalowałeś rozszerzenie (domyślnie jest to C:\Program Files\LopeSoft\FileMenu Tools). Kliknij prawym przyciskiem myszy plik FileMenuTools.exe i wskaż polecenie Uruchom jako administrator. Ujrzysz listę wielu funkcji, które od tej pory są dostępne w Eksploratorze. Usuń zaznaczenie tych, które nie są ci potrzebne. Gdy zechcesz np. zmienić nazwę wielu plików, zaznacz je w Eksploratorze, kliknij prawym przyciskiem myszy i wskaż polecenie FileMenu Tools | Advanced Renamer. W oddzielnym oknie ustawisz wzorzec, według którego mają zostać zmienione nazwy plików. Rozszerzenie FileMenu Tools zapewnia jeszcze wiele innych funkcji. Pozwala m.in. zmieniać wygodnie atrybuty plików, usuwać zablokowane pliki i obliczać rozmiar plików zapisanych w danym folderze.

Wygodniejsze kopiowanie. Microsoft udoskonalił funkcję kopiowania już w Windows 8. Możesz wstrzymać proces kopiowania, aby w tym czasie wykonać ważniejsze czynności dyskowe. Jednak trzeba to robić ręcznie. Znacznie wygodniejsze okazuje się narzędzie TeraCopy (bezpłatne do użytku prywatnego). Za jego pomocą możesz zainicjować kilka operacji kopiowania plików lub folderów z różnych źródeł, a zostaną wykonane jedna po drugiej. Program zaczyna kopiować następny plik dopiero wtedy, gdy upora się z poprzednim. Wykonanie tych samych czynności w Eksploratorze jest znacznie bardziej uciążliwe. Trzeba za każdym razem wyczekiwać, aż menedżer skończy kopiować partię plików, aby zainicjować kopiowanie następnej. Wprawdzie można zainicjować kilka operacji kopiowania jednocześnie, jednak równoległe kopiowanie danych znacznie obciąża dysk talerzowy, a poza tym zajmuje o wiele więcej czasu niż kopiowanie sekwencyjne.

TeraCopy pozwala ponadto wstrzymywać kopiowanie w dowolnym momencie. Zawczasu ostrzega, jeśli na nośniku docelowym brakuje miejsca na kopiowane pliki. Podczas instalowania narzędzie zastępuje domyślne mechanizmy systemu, które służą do kopiowania zasobów dyskowych. Gdy przeciągniesz dowolny plik z jednego okna do drugiego lub użyjesz skrótów klawiaturowych [Ctrl C] i [Ctrl V], zamiast komunikatu Eksploratora ujrzysz okno TeraCopy.

Dostosowywanie menu Start

W lewej części menu Start znajdują się odnośniki do często używanych i niedawno zainstalowanych aplikacji. Polecenie Wszystkie aplikacje skrywa listę wszystkich programów dostępnych w systemie – zarówno klasycznych, jak i aplikacji uniwersalnych (np. ze sklepu Windows Store). Po prawej stronie zaś znajdują się kafle. Menu Start personalizuje się tak jak w Windows 8. W menu podręcznym skrótów, plików wykonywalnych i wpisów menu Start znajdziesz polecenie Przypnij do ekranu startowego. Użyj go, aby utworzyć kafel aplikacji w menu Start.

Skróty folderów w menu Start. Umieszczanie często używanych folderów w menu Start jest dość uciążliwe. Trzeba w tym celu znaleźć dany folder w Eksploratorze, kliknąć go prawym przyciskiem myszy i wskazać polecenie Przypnij do ekranu startowego. W wypadku niektórych folderów Windows można wykonać tę czynność szybciej i wygodniej. Kliknij prawym przyciskiem myszy wolny skrawek pulpitu i wybierz polecenie Personalizuj. Przeskocz do rubryki Start, kliknij polecenie Wybierz foldery wyświetlane w menu Start i ustaw opcję Włączone pod nazwami żądanych folderów.

Ukrywanie elementów. W razie potrzeby można ukrywać niektóre elementy w menu Start. Przywołaj aplikację Ustawienia (klawisze [Windows I]) i przeskocz do rubryki Personalizacja | Start. Jeśli nie chcesz, aby często używane lub niedawno zainstalowane programy były wyszczególnione w menu Start, przestaw suwak Pokaż najczęściej używane aplikacje i/lub Pokaż ostatnio dodane aplikacje w pozycję Wyłączone. Gdy wykonasz tę samą czynność w polu Czasami pokazuj sugestie w menu Start, zablokujesz wyświetlanie reklam aplikacji, które producent ustala na podstawie dotychczasowych preferencji użytkownika.

Domyślne wyszukiwanie. Pole wyszukiwania w Windows 10 znajduje się na pasku zadań. Pozwala poszukiwać elementów na dyskach lokalnych i w internecie. Jeśli wolisz ograniczyć poszukiwania do lokalnych nośników danych, kliknij ikonę koła zębatego w oknie wyszukiwania i ustaw opcję Wył. w polu Wyszukaj online i uwzględnij wyniki z internetu.

Lepsze wyszukiwanie. Domyślna funkcja wyszukiwania nie zawsze znajduje żądane pliki i nie działa zbyt wydajnie. Znacznie sprawniejsze okazuje się narzędzie Everything Search Engine. Indeksuje zbiory dyskowe i nadzoruje zmiany w systemie plików. Wyszukiwanie plików nawet na zapełnionych dyskach trwa zazwyczaj tylko ułamki sekund.

Lepsze menu Start. Jeśli nie lubisz interaktywnych kafli i preferujesz menu Start w stylu Windows 7, wypróbuj Classic Shell. Program ten zastępuje domyślne menu Start swoją wersją, która do złudzenia przypomina menu ze starszych edycji Windows. Gdy zajdzie potrzeba przywołania menu z Windows 10, wystarczy przytrzymać naciśnięty klawisz [Shift] i kliknąć przycisk Start na pasku zadań.

Obsługa systemu skrótami klawiaturowymi

Wprawdzie obsługa Windows za pomocą myszy jest łatwa i intuicyjna, klikanie poszczególnych poleceń menu w celu przywołania określonego elementu okazuje się czasochłonne. Wydajniejsze nawigowanie w systemie umożliwiają skróty klawiaturowe takie jak [Ctrl C] czy [Ctrl V], które służą do kopiowania i wklejania elementów. W tabeli zamieszczamy listę mniej znanych skrótów klawiaturowych z Windows 10. Choć niektóre działają także we wcześniejszych edycjach Windows, większość wprowadzono w najnowszej wersji Windows.

Definiowanie skrótów. Wielu użytkownikom najłatwiej zapamiętać skróty klawiaturowe, które sami utworzyli według ściśle określonych, znanych sobie schematów. Doskonale nadaje się do tego narzędzie AutoHotkey. Przypisywanie nowych funkcji kombinacjom klawiszy nie wymaga umiejętności programowania. Jednak użytkownicy, którzy chcą wykonywać znacznie bardziej złożone działania, muszą zapoznać się z językiem skryptowym tego programu. Twórcy aplikacji umieścili w archiwum instalacyjnym obszerny plik pomocy z objaśnieniami i przykładami.

Gdy zainstalujesz AutoHotkey, program zarejestruje się w systemie jako domyślna aplikacja do otwierania plików z rozszerzeniem AHK. Aby uruchomić skrypt, wystarczy dwukrotnie kliknąć plik tego typu. W menu podręcznym plików AHK znajdziesz polecenie Compile Script. Za jego pomocą możesz utworzyć plik EXE ze skryptu AHK, aby przekazać go kolegom lub używać w komputerach bez zainstalowanego AutoHotkey'a. Poleceniem Edit Script otworzysz skrypt w edytorze, aby wprowadzić w nim żądane zmiany. Więcej informacji na temat narzędzia AutoHotkey zamieszczamy w artykule „Skróty klawiaturowe – jak je tworzyć”, zaś zestawienia popularnych skrótów klawiaturowych w artykule „Skróty klawiaturowe w Windows i aplikacjach”.

Wyłączanie ekranu powitalnego

Przed wyświetleniem ekranu logowania Windows 10 wita użytkownika kolorowym tłem, podając bieżącą datę i godzinę. Rozwiązanie to może podobać się użytkownikom tabletów, za to zapewne irytuje użytkowników komputerów stacjonarnych i przenośnych. Na szczęście można pozbyć się niechcianego ekranu powitalnego, lecz wymaga to zmian w rejestrze. Przywołaj w tym celu Edytor rejestru i przejdź do klucza „HKEY_LOCAL_MACHINE\SOFTWARE\Policies\Microsoft\Windows\Personalization”. Jeśli w obrębie gałęzi „Windows” nie ma podklucza „Personalization”, utwórz go poleceniem Edycja | Nowy | Klucz.

Następnie kliknij prawym przyciskiem myszy w prawej części okna i wskaż polecenie Nowy | Wartość DWORD. Nadaj tworzonej wartości nazwę „NoLockScreen”. Teraz kliknij dwukrotnie nową wartość i przypisz jej cyfrę 1 w polu Dane wartości. Nie musisz restartować systemu, aby ujrzeć efekt zmian. Wystarczy wylogować się. Gdy zechcesz przywrócić ekran powitalny, przypisz wartości „NoLockScreen” cyfrę 0.