Skróty klawiaturowe - jak je tworzyć

Mimo iż mysz odgrywa ważną rolę w obsłudze systemu Windows, klawiatura pozostała najważniejszym urządzeniem wejściowym, a więc służącym do wprowadzania danych. Choć sprawia wrażenie nieprzystępnej, pozostawia znacznie więcej miejsca na kreatywność, niż wydaje się przeciętnemu użytkownikowi peceta. Bądź co bądź zwyczajna klawiatura komputerowa jest wyposażona w ponad sto klawiszy. Dysponując takim arsenałem, można tworzyć tysiące kombinacji klawiszy, i przypisywać je dowolnym funkcjom systemu Windows i zainstalowanych w nim aplikacji. Przeczytaj na kolejnych stronach, jak zakładać takie skróty klawiszowe i które narzędzia najlepiej nadają się do zarządzania nimi.

1. Globalne skróty klawiaturowe

Począwszy od wersji 95 system Windows zapewnia możliwość definiowania skrótów globalnych. Jednak zbyt rzadko się ją stosuje. Skrót globalny oznacza, że jednoczesnym naciśnięciem określonych klawiszy możesz w każdej sytuacji zainicjować skojarzoną z nią operację. Nie odgrywa żadnej roli, jakie okno jest w danej chwili na pierwszym planie. Takie skróty obowiązujące w całym systemie nadają się przede wszystkim do przywoływania najważniejszych programów, folderów i adresów internetowych. Obchodź się z nimi oszczędnie i w zorganizowany sposób.

Punktem wyjściowym a zarazem nośnikiem zdefiniowanego przez użytkownika skrótu globalnego jest za każdym razem plik skrótu. Korzystając wyłącznie z wewnętrznych środków systemu Windows, możesz ustawiać klawisze szybkiego dostępu tylko w jeden sposób - musisz przypisywać je do pliku skrótu, a więc pliku z rozszerzeniem LNK. Ponadto powinieneś wiedzieć, że Windows akceptuje tylko skróty znajdujące się na pulpicie, w menu Start i na pasku zadań.

Zakładanie skrótów w postaci plików. Pliki-skróty tworzy się najprościej za pomocą myszy. Otwórz okno Eksploratora i przeciągnij z niego plik, np. plik wykonywalny taki jak VLC.EXE, lub folder taki jak np. Moje obrazy, na pulpit, przytrzymując naciśnięty prawy przycisk myszy. Na ekranie pojawi się menu podręczne. Wskaż w nim polecenie Utwórz skróty tutaj.

Wyjątek stanowi przeciąganie pliku lub folderu na przycisk Start, a więc do głównego okna menu Start. W tym wypadku Windows XP nie wyświetla żadnych poleceń, zaś w nowszych pojawia się wpis Przypnij do menu Start.

Chcąc zakładać pliki-skróty do adresów internetowych, najpierw powinieneś utworzyć skrót do domyślnej przeglądarki internetowej. Następnie kliknij go prawym przyciskiem myszy, wskaż polecenie Właściwości i przeskocz na kartę Skrót. W polu Rozpocznij w dopisz żądany adres internetowy za przywołaniem przeglądarki, np. [ścieżka]\iexplore.exe www.mojastrona.pl.

Przypisywanie skrótu klawiaturowego. Kliknij plik skrótu prawym przyciskiem myszy i wskaż polecenie Właściwości. Umieść kursor myszy w polu Klawisz skrótu na karcie Skrót i naciśnij klawisze, których naciskaniem chcesz przywoływać dany element docelowy. W ten sposób utworzysz globalny skrót klawiszowy, który zacznie obowiązywać, gdy potwierdzisz tę czynność przyciskiem OK. Nie uda ci się w ten sposób zastąpić dotychczasowego skrótu klawiszowego, bo zamiast zapisać wybraną przez ciebie kombinację klawiszy w polu Klawisz skrótu Windows zainicjuje przydzieloną mu operację.

Zarządzanie skrótami klawiaturowymi. Aby łatwiej zapamiętywać definiowane przez siebie skróty klawiszowe, warto podzielić je na kategorie. Na przykład, aplikacjom przyporządkowuj klawisze [Ctrl Alt] i literę, a folderom i adresom internetowym klawisze [Ctrl Shift Alt] w połączeniu z literą. Bardziej wymagające usystematyzowanie skrótów nie jest możliwe przy użyciu wewnętrznych środków systemu Windows. Do tego celu trzeba zastosować specjalne oprogramowanie.

2. Skróty klawiaturowe za pomocą programu Clavier+

Nieco uciążliwy w obsłudze, za to bardzo funkcjonalny menedżer skrótów klawiaturowych Clavier+, pozwala nie tylko przywoływać aplikacje, foldery i witryny internetowe. Ponadto może służyć za zasobnik elementów tekstowych, a nawet odtwarzać makra klawiaturowe. Clavier+ zapisuje wszystkie ustawienia w pliku Clavier.ini (mieści się w tym samym folderze, w którym jest zainstalowany sam program), a więc można go bez ograniczeń przenosić do innych komputerów.

Po uruchomieniu tego narzędzia pojawi się jego ikona symbolizująca klawiaturę w obszarze powiadomień, a więc na pasku zadań obok zegara. Dwukrotne kliknięcie tej ikony zostanie wyświetlone okno konfiguracyjne zawierające przykładowe wpisy. Nie trudno ustalić, w jaki sposób zakładać klawiszem + nowe skróty klawiaturowe służące do uruchamiania aplikacji i otwierania stron internetowych. Użyj w tym celu czterech poleceń na dole okna od Open folder po Display a Website.

Prosty przykład. Aby zainicjować uruchamianie edytora Microsoft Word naciśnięciem klawiszy [Ctrl Shift W], wykonaj następujące czynności.

Etap 1. Kliknij przycisk + i wskaż polecenie Launch a Program.

Etap 2. Następnie kliknij w polu Shortcut i naciśnij żądaną kombinację klawiszy (w naszym przykładzie są to klawisze [Ctrl Shift W]). Potwierdź przyciskiem OK.

Etap 3. W polu Launch a program or display a site podaj ścieżkę dostępu do pliku wykonywalnego Winword.exe. Możesz wpisać ją ręcznie lub kliknąć przycisk z trzema kropkami i przejść do folderu zawierającego ten plik. Gdy potwierdzisz przyciskiem OK, nowy skrót klawiaturowy będzie gotów do natychmiastowego użycia.

Następny przykład z zastosowaniem warunku. Narzędzie Clavier+ pozwala zakładać złożone skróty klawiaturowe zawierające warunki. Możesz więc w danej kategorii definiować bardzo krótkie, a zarazem wydolne skróty, wyposażając je w instrukcje warunkowe wymagające np. naciśnięcia klawisza [CapsLock]. W ten sposób wzbogacisz swój system w skrót klawiszowy, który będzie otwierał serwis Facebook lub inny z twoich ulubionych portali w domyślnej przeglądarce internetowej.

Etap 1. Kliknij przycisk + i wybierz polecenie Display a Website.

Etap 2. W polu Shortcut wpisz literę F, ale oprócz tego ustaw opcję must be on w polu listy Caps Lock State rubryki Activation condition. Potwierdź przyciskiem OK.

Etap 3. Uzupełnij widniejący domyślnie przedrostek http:// o pozostałą część adresu. W naszym przykładzie pełny adres powinien mieć następującą postać: http://www.facebook.com. Skrót klawiaturowy zacznie obowiązywać, gdy klikniesz przycisk OK. Klawisz [F] będzie nadal spełniał swoją zwyczajną funkcję. Tylko gdy użyjesz go po naciśnięciu klawisza [CapsLock] zainicjuje otworzenie witryny Facebook.

Ograniczanie skrótów klawiaturowych do określonej aplikacji. Clavier+ potrafi nawet ograniczyć zakres działania definiowanych skrótów klawiszowych do określonego oprogramowania. Po wskazaniu wpisu only those programs w polu listy Enable for możesz zarządzić, aby zaznaczona czynność była wykonywana np. tylko w Eksploratorze Windows lub w przeglądarce internetowej. Daną aplikację wskażesz najprościej, uruchamiając ją, a następnie przeciągając ikonę celownika (znajduje się w prawym dolnym narożniku głównego okna programu Clavier+) na otwarte okno programu. W ten sposób możesz tworzyć skróty klawiaturowe obowiązujące tylko w jednej aplikacji zamiast w całym systemie Windows.

Zastępowanie łańcuchów tekstowych. Clavier+ nadaje się doskonale także do szybkiego wpisywania często używanych wyrażeń. Służy do tego polecenie Write Text w menu pojawiającym się po kliknięciu przycisku +. Alternatywnie możesz w ten sposób sprawić, aby po naciśnięciu kropki na klawiaturze numerycznej był wyświetlany przecinek. Kliknij w tym celu przycisk + i wskaż polecenie Write Text. Kliknij w polu Shortcut, po czym naciśnij kropkę w bloku klawiszy numerycznych. Potwierdź przyciskiem OK. Teraz wpisz przecinek w polu Write text i ponownie kliknij przycisk OK.

Automatyczne uruchamianie się wraz z systemem. Skróty definiowane przez program Clavier+ obowiązują w całym systemie bądź tylko w aplikacjach określonych przez użytkownika, jednak aby były aktywne, w tle musi działać narzędzie Clavier+. Dlatego warto zadbać, aby uruchamiało się wraz z systemem. Najprościej zrobisz to, zaznaczając pole wyboru Launch Clavier+ at Windows Startup w głównym oknie programu Clavier+.

3. Skróty klawiaturowe za pomocą programu AutoHotkey

Pełną swobodę w definiowaniu skrótów klawiszowych zapewnia narzędzie AutoHotkey, oferując własny język skryptowy. W ciągu lat swojego rozwoju przeobraził się w prawdziwe środowisko programistyczne. Jednak pierwotny cel zastosowania nadający programowi nazwę (hotkey to po angielsku klawisz skrótu), a więc przydzielanie kombinacji klawiszy określonym operacjom, jest prosty w zrealizowaniu i nie wymaga zdolności programistycznych. W najprostszym wypadku do zdefiniowania zwyczajnego skrótu klawiaturowego wystarczy pojedynczy wiersz wg następującego wzorca:

#K::run,"calc.exe"

Sposób oznaczania poszczególnych klawiszy symbolami jest opisany w pomocy AutoHotkey’a. Zastosowany powyżej symbol # oznacza klawisz [Windows]. Do pozostałych ważnych symboli należą ponadto ! oznaczający klawisz [Alt], ^ oznaczający klawisz [Ctrl] i + oznaczający klawisz [Shift]. W powyższym przykładzie zdefiniowano skrót klawiszowy [Windows K], który przywołuje wewnętrzny kalkulator systemu Windows.

Instrukcje tego rodzaju należy umieścić w zwyczajnym pliku tekstowym, ten zaś zapisać następnie, nadając mu rozszerzenie .ahk. Przy zainstalowanym programie AutoHotkey pliki z tym rozszerzeniem są skojarzone z jego interpreterem skryptów. Zatem dwukrotnym kliknięciem pliku AHK wczytasz zdefiniowane przez siebie skróty klawiaturowe. Ambitne projekty AutoHotke’a można kompilować za pomocą dołączonego narzędzia Ahk2Exe. Uzyskane w ten sposób pliki EXE działają niezależnie od programu AutoHotkey.

Wielowierszowe skróty klawiaturowe. Gdy zechcesz inicjować bardziej złożone operacje niż przywołane aplikacji, musisz włożyć więcej wysiłku w pisanie skryptów. Wówczas przyporządkujesz żądanej kombinacji klawiszy samodzielną funkcję, np.:

Hotkey, #K, Kalkulator

Zadeklarowana tu funkcja Kalkulator musi występować w dalszej części skryptu i kończyć się instrukcją Return. Jako materiał poglądowy i podstawę do tworzenia własnych skrótów klawiaturowych zamieszczamy do pobrania plik skryptu Hotkeys.ahk. Utrzymany w bardzo prostej konwencji plik wzorcowy demonstruje sposób wykonywania tej czynności tak przejrzyście, że połapią się w nim nawet użytkownicy, którzy nie mają wiedzy z zakresu programowania. W najprostszym wypadku funkcja zawiera instrukcję Run, która uruchamia żądaną aplikację.

Wypadki specjalne. Skrypty AutoHotkey’a potrafią zastępować swoimi skrótami niemalże wszystkie domyślne skróty klawiaturowe obowiązujące w Windows. Wyjątek stanowią tak podstawowe kombinacje klawiszy jak [Ctrl Alt Del] czy kopiowanie do schowka za pomocą klawiszy [Ctrl C]. Są one zastrzeżone nawet dla tak specjalistycznych narzędzi jak AutoHotkey.

Specjalnością AutoHotkey’a jest zdolność definiowania dowolnego klawisza za klawisz modifier, a więc klawisz zmieniający znaczenie innego klawisza, np.:

F1 & n::run,notepad.exe

W tym przykładzie naciśnięty klawisz [F1] modyfikuje znaczenie klawisza [n]. Zamiast wyświetlać literę n w tej sytuacji zostanie uruchomiony Notatnik systemu Windows. Jeśli nie naciśniesz klawisza [F1], funkcjonalność klawisza [n] pozostanie bez zmian. Zwróć jednak uwagę na to, że w odróżnieniu od konwencjonalnych klawiszy modyfikujących, a więc [Ctrl], [Shift] [Alt] i [Windows], inne mogą okazać się w tej roli irytujące. W powyższym przykładzie naciśnięcie samego klawisza [F1] nie przywoła jak zazwyczaj pomocy, lecz pozostanie bez echa.

4. Modyfikowanie dotychczasowego układu klawiatury

Jeśli nie odpowiada ci domyślne przydzielenie funkcji określonym klawiszom lub dostęp do pewnych znaków wydaje ci się zbyt uciążliwy, możesz wykorzystać zaawansowane możliwości AutoHotkey’a. Na przykład za pomocą wiersza

NumpadMult::Send \

umieścisz odwrotny ukośnik, a więc \ (tzw. backslash), na klawiszu mnożenia numerycznego bloku klawiatury. Od tej pory będziesz mógł go przywoływać naciśnięciem jednego klawisza.

RemapKey. Alternatywnie można zmieniać układ wszystkich klawiszy w Windows XP, Viście i 7 za pośrednictwem rejestru. Dość prosto robi się to np. za pomocą drobnego narzędzia RemapKey z pakietu Windows Server 2003 Resource Kit Tools. Działa niezależnie od pozostałych programów zawartych w pakiecie i nie wymaga instalowania. W Viście i Windows 7 wymaga praw administratora (należy kliknąć ikonę programu i wskazać polecenie Uruchom jako administrator w menu podręcznym).

Chcąc zmienić położenie określonego klawisza, po prostu przeciągnij go za pomocą myszy z górnej połowy okna (Base Keyboard) na żądane miejsce - np. prawy [Alt] na klawisz [CapsLock], a \ na klawisz [Windows]. Tymczasem, jeśli niekiedy korzystasz z klawisza [CapsLock], możesz przenieść na jeden z klawiszy, których nigdy nie używasz. Proponowane zmiany w powyższym przykładzie zapobiegną omyłkowemu włączaniu pisowni wielkimi literami przez naciśnięcie klawisza [CapsLock], a ponadto zapewnią szybki dostęp do ukośnika odwrotnego poprzez sąsiadujące ze sobą klawisze [Windows] i prawy [Alt]. Klikając przycisk Save and Exit, utrwalisz nowy układ klawiatury w rejestrze. Zacznie on obowiązywać po zrestartowaniu systemu.

SharpKeys. Bezpłatny program SharpKeys jest doskonałym uzupełnieniem microsoftowego narzędzia RemapKey. Nie wyświetla układu klawiatury w postaci graficznej, więc przypisania poszczególnych klawiszy trzeba zamieniać ręcznie. Za to SharpKeys podaje przedefiniowane dotychczas klawisze i pozwala cofać te przedefiniowania za równo pojedynczo jak i wszystkie naraz.