Windows 10 - jak przeprowadzić migrację na dysk SSD?

Dlaczego warto mieć system na dysku SSD?

Dysk SSD w porównaniu z tradycyjnym HDD ma wiele zalet, z których najważniejszą dla użytkownika jest szybkość odczytu i zapisu danych. W tym celu używane są kości pamięci, dzięki czemu system nie musi tracić czasu na korzystanie z głowicy talerza. Po przeniesieniu systemu Windows 10 na SSD możesz zauważyć poprawę szybkości nawet o kilkadziesiąt procent! Wpłynie to nie tylko na prędkość uruchamiania samego systemu, ale również gier oraz aplikacji, a także płynność ich działania. Ponadto dysk SSD zużywa mniej energii, niż HDD, jest odporny na uszkodzenia mechaniczne oraz wstrząsy.

Do przejścia na dysk SSD może Cię zniechęcać konieczność ponownego instalowania systemu oraz aplikacji i gier - zwłaszcza, jeśli masz ich bardzo dużo. Jednak jeśli wykorzystasz odpowiednie narzędzia, przejście będzie bardzo łagodne i nie trzeba niczego instalować na nowo! Zauważmy, że narzędzia te mogą posłużyć również do przerzucania systemu z jednego dysku HDD na drugi, np. gdy chcesz zmienić stary na nowy. Zanim wyjaśnimy, jak sklonować całą partycję systemową, opiszemy, jak wybrać odpowiedni dysk, jak przygotować się do klonowania i na co koniecznie trzeba zawracać uwagę.

Zobacz również:

• Najlepsze dyski SSD M.2 powyżej 400 złotych. Który warto kupić?
• Najlepsze promocje na dyski SSD. Wyjątkowe okazje! [30.05.2023]
• Recenzja: Dysk NVMe 1 TB PCIe 4.0 za mniej niż 600 zł - jak to możliwe? Test dysku LEXAR NM760

Znajdź odpowiedni dysk SSD

W przypadku komputerów stacjonarnych, laptopów oraz netbooków, do przenoszenia systemu używa się najczęściej dysków SSD 2,5". W tym segmencie jest największy wybór, a które można polecić? Odpowiedź na to znajdziesz w naszym rankingu "Najlepsze przenośne dyski twarde i SSD". Ale na tym nie koniec - mamy także takie rodzaje dysków SSD, jak M.2 oraz mSATA. Każdy rodzaj dysku SSD dostępny jest w różnych wariantach pojemnościowych - niezależnie od tego, pojemność 128GB powinna doskonale nadawać się na partycję systemową dla Windows 10. Należy jednak uwzględnić fakt, że aktualizacje systemu mogą wymagać sporej ilości miejsca, dlatego jeśli chcesz mieć spokój przed dłuższy czas, pomyśl o modelu z pojemnością 250GB.

Jeśli chcesz wymienić partycję HDD na dokładnie takiej samej wielkości SSD, musisz pamiętać, że jej pojemność powinna być nieco wyższa. Dlaczego? Otóż producenci określają rozmiar dysku twardego SSD w gigabajtach lub terabajtach w oparciu o 1 kilobajt = 1000 bajtów. Jednak komputery liczą ją w kibibajtach, a 1 kibibajt to 1024 bajty. Dlatego, aby np. obliczyć rzeczywistą pojemność użytkową dysku 4TB, należy pamiętać, że przy 1TB dysk ma faktycznie tylko 910 gibibajtów (GiB). Aby obliczyć różnicę, można posłużyć się mnożnikiem 0,91. W przypadku wspomnianego 4TB będzie to wyglądać tak:

4000 GB * 0,91 = 3640 GiB (lub 3,6 TiB, czyli tebibajtów)

Co ciekawe - Eksplorator Windows wyświetla pojemność pamięci w tebibajtach, ale używa skrótu TB zamiast TiB.

Zwróć uwagę, że tanie dyski SSD o mniejszych pojemnościach mają zazwyczaj 3-letnią gwarancję, podczas gdy modele droższe to gwarancja nawet dziesięcioletnia. Jest ona wydłużona, ponieważ w takich modelach wykorzystywane są lepsze kości i kontrolery, niż w tańszych odpowiednikach.

Rodzaje dysków SSD

Jak wspomniano wcześniej, na rynku dostępne są dyski SSD w różnych wersjach. Najpopularniejsze to 2,5" ze złączem SATA III, a czym charakteryzują się inne?

mSATA: przedrostek "m" to "mini", a więc skrót oznacza po prostu mini-SATA. Interfejs taki spotykany jest często w notebookach i mini-PC. Praktycznie jest to taki sam port, jak korzystający z adaptera bezprzewodowego PCI Express Mini, jednak jego przewody są zasilane elektrycznie, niczym kable SATA. Osiąga szybkość transferu danych identyczną, jak SATA III - a wynosi ona 600MB/s.

M.2: jest to dysk SSD mający format karty. Dyski tego typu oznaczane są czterema cyframi, jak 2242, 2260 i 2280. Pierwsze dwie oznaczają szerokość, pozostałe długość, a więc 2242 oznacza 22 mm szerokości i 42 mm długości. Rozmiar ma znaczenie - dysk musi być ściśle dopasowany do płyty głównej, gdzie może korzystać zarówno z interfejsu SATA, jak i PCIe. Ten typ dysku SSD umożliwia wykorzystanie czterech torów PCIe, co umożliwia teoretyczną prędkość transferu 4 GB/s. Za taki dysk zapłacisz znacznie więcej, niż za inne SSD, jednak jeśli zależy Ci na szybkości, będzie to dobry wybór.

Więcej na ten temat dowiesz się z osobnego artykułu "Dyski SSD NVMe - wszystko co musisz wiedzieć".

Jeśli dostępne jest gniazdo M.2, dysk SSD M.2 można zamontować w standardowym notebooku obok innego dysku SSD. Ale pamiętaj - jeśli płyta główna obsługuje tylko M.2 SATA i nie ma M.2 PCIe, nie wykorzysta w pełni możliwości transferu danych.

SATA-DoM: DoM, czyli dyski na modułach. Są wyjątkowo kompaktowe i podpina się je do portów SATA bez żadnych kabli. Ich powszechne zastosowanie to nośniki rozruchowe dla systemów wbudowanych i serwerów.

eMMC-Flash: moduły zaprojektowane dla smartfonów, ale czasami można je znaleźć również w tanich laptopach. Wyglądają jak pojedynczy układ scalony i są przylutowane - co oznacza, że nie jest możliwa ich wymiana.

Przed instalacją: sprawdź połączenie

Większość wspomnianych wcześniej, najpowszechniej spotykanych dysków SSD 2,5", korzysta z interfejsu SATA III. Jego oficjalna nazwa to Serial ATA 6.0 GBit/s lub SATA Revision 3.x. Można również zetknąć się z określeniem SATA-600. Ta "600" to szybkość przesyłania danych netto w megabajtach na sekundę. Dyski z SATA III da się podpiąć do starszych płyt głównych z interfejsem SATA-II. Jednak pamiętaj, że większa szybkość zawdzięczana jest przede wszystkim zapisowi danych kościach flash zamiast na nośniku magnetycznym, co daje znacznie krótszy czas dostępu. Nie wiesz, jakimi interfejsami dysponuje twoja płyta główna? Skorzystaj z darmowych, specjalistycznych programów jak Speccy.

W przypadku laptopów istotny jest nie tylko rodzaj interfejsu, ale również wysokość dysku - nie powinna przekraczać 7 mm. W niektórych modelach (zwłaszcza starszych) dopuszczalne jest nawet 9,5 mm. Gorzej z ultrabookami - ze względu na niewielką szerokość pasują tam dyski SSD do 5 mm wysokości. Dlatego sprawdź w specyfikacji urządzenia, jakich modeli SSD można używać.

Jak sprawdzić czas rozruchu i zamknięcia Windows 10?

Windows samoczynnie rejestruje, jak długo trwają procesy uruchamiania i zamykania. Informacje te można odzyskać za pomocą Podglądu zdarzeń. Aby go uruchomić, naciśnij równocześnie klawisze Windows + R i wpisz komendę eventvwr. Wyskoczy wówczas okienko - odczekaj chwilę, aż pobierze dane. Następnie wybierz z opcji po lewej stronie kolejno: Dziennik aplikacji i usług, Microsoft , Windows, Diagnostic performance i Działa.

Identyfikator zdarzenia o numerze 100 to rozruch, 200 - zamknięcie. Po kliknięciu na dowolne zdarzenie, u dołu okienka zostaną wyświetlone wszystkie informacje. Kliknij na zakładkę Szczegóły - „MainPathBootTime” pokazuje czas potrzebny na uruchomienie systemu Windows, a „BootPostBootTime” na usługi i aplikacje startowe. Całkowita wartość to „BootTime”. W przypadku zamykania (zdarzenie o kodzie 200) interesuje Cię wartość po „ShutdownTime”. Możesz także określić te parametry programami firm trzecich, np. AS SSD Benchmark.

Dzięki testowi AS SSD Benchmark możesz mierzyć prędkości transferu i czasy dostępu do dysków. Po uruchomieniu wybierz żądany dysk - jeśli masz jeden, zostanie on wykryty automatycznie - w lewym górnym rogu, a następnie kliknij „Start”. Po zakończeniu testu możesz zobaczyć wydajność odczytu i zapisu napędu w kolumnach Read oraz Write. Dyski twarde HDD mają przeciętny czas dostępu na poziomie 100 MB na sekundę, podczas gdy przy SSD jest to ok. 500 MB. Odczyt danych to z kolei 10-16 milisekund dla HDD oraz 0,05 milisekundy dla SSD.

Przygotowanie do migracji systemu na dysk SSD

Co prawda istnieje małe ryzyko, że podczas klonowania dojdzie do utraty jakiś danych, jednak zawsze lepiej się zabezpieczyć. Zalecamy zatem, aby przed rozpoczęciem procesu wykonać kopię zapasową wszystkich ważnych plików. Można nawet wykonać pełną kopię zapasową systemu operacyjnego - to umożliwiają takie bezpłatne aplikacje, jak Macrium Reflect Free. Możesz skopiować nie tylko system, ale nawet całą partycję - pamiętaj, że będzie Ci do tego potrzebny albo dysk sieciowy o odpowiedniej pojemności lub zewnętrzny.

Zrób porządek na dysku systemowym - upewnij się, czy potrzebujesz wszystkiego, co się na nim znajduje? Jeśli masz tam pliki, które nie są potrzebne do działania systemu - na przykład nagrania wideo z wakacji - przenieś je na inną partycję. Przed wykonaniem klonowania systemu warto oczyścić go z plików tymczasowych oraz wirtualnych śmieci - tu pomocą przychodzą takie aplikacje, jak CCleaner czy Glary Utilities.

Sterowniki to kolejny ważny element. Dysk SSD podpinany do standardowego portu SATA nie wymaga żadnego specjalnego sterownika, jednak modele M.2 / NVMe mogą go potrzebować. Dlatego podepnij dysk SSD M.2 do płyty głównej i zainstaluj sterownik od producenta przed klonowaniem systemu. UWAGA - starsze płyty główne mogą nie wykrywać SSD M.2. W takim przypadku powinna pomóc aktualizacja BIOS-u.

Kolejna rzecz to sprawdzenie BIOS-u. Maksymalna wydajność dysku SSD jest możliwa wyłącznie w sytuacji, gdy kontroler SATA działa w trybie AHCI. Ten tryb jest zwykle domyślnie aktywny na urządzeniach z preinstalowanymi systemami Windows 10 oraz Windows 8, jednak niekoniecznie w przypadku maszyny z fabrycznie zainstalowanym Windows 7. W takiej sytuacji trzeba zajrzeć do BIOS-u - w trakcie uruchamiania systemu naciśnij (w zależności od producenta płyty głównej) Esc, F2, F8 lub Del. Na maszynach z Windows 8 i 10 wygląda to inaczej - należy kliknąć symbol wyłączania w prawym dolnym rogu przed zalogowaniem się na ekranie startowym, a następnie wcisnąć klawisz SHIFT i wybrać polecenie Uruchom ponownie, portem przejść do menu Rozwiązywanie problemów, tam do Opcje zaawansowane i Ustawienia oprogramowania układowego UEFI.

Poszukiwane przez Ciebie ustawienia kontrolera SATA znajdują się zazwyczaj albo w menu „Zaawansowane”, albo „Zintegrowane urządzenia peryferyjne”. W odpowiednim polu musisz zmienić IDE na AHCI

A co robić, jeśli system Windows po tej operacji nie chce ruszyć? Wówczas cofnij zmianę i ponownie uruchom system Windows. Po zalogowaniu się naciśnij klawisze Windows + R, wpisz w okienku regedit i kliknij „OK”. Następnie:

• w systemie Windows 7 - przejdź do klucza „Hkey_Local_Machine\System\CurrentControlSet\services\msahci”. Zmień wartość „Start” na 0.
• w systemie Windows 8 lub 10 - przejdź do „Hkey_Local_Machine\System\ CurrentControlSet\Services\ storahci”. Zmień wartość „Start” na 0.

Uwaga - w systemach 8 i 10 sprawdź, czy w rejestrze znajduje się klucz:

Hkey_Local_Machine\System\CurrentControlSet\Services\storahci\StartOverride

Jeśli tak, sprawdź jego wartość - ustaw ją na „0”, jeśli jest inna.

Wartości zmieniasz, klikając na klucz prawym przyciskiem myszki i wybierając opcję "Modyfikuj"

Na tym jeszcze nie koniec. Niezależnie od systemu poszukaj w folderze Hkey_Local_Machine\System\CurrentControlSet\Services\ kluczy: „iaStorV, iaStorAV i iaStorAVC. Dla „Start” należy w każdym przypadku ustawić wartość "0". Jeśli obecny jest klucz StartOverride, ustaw jego wartość również „0” na 0.

Jeśli któryś z wymienionych kluczy nie istnieje, nie musisz niczego zmieniać.

Po zmianie, system Windows 10 powinien uruchomić się w trybie AHCI. Może jednak stać się inaczej, zwłaszcza jeśli zainstalowane są specjalne sterowniki producenta karty SATA. W takim przypadku podczas rozruchu możesz zobaczyć słynny "niebieski ekran śmierci" z komunikatem o błędzie „STOP 0x0000007B INACCESSIBLE_BOOT_DEVICE”. Oznacza to, że nie można znaleźć dysku rozruchowego. W takiej sytuacji znajdź w sieci informacje dotyczące sterownika SATA i zmień w rejestrze wartości „Start” i „StartOverride” na 0 (w folderze Hkey_Local_Machine\System\ CurrentControlSet\ Services\”.

Podłączanie dysku SSD do komputera/laptopa

Jeśli na płycie głównej masz wolny port SATA, po prostu podepnij do niego dysk SSD. Jeśli nie masz portu, użyj adaptera USB SATA - podepnij go do komputera poprzez port USB 3.0 (zapewni największą prędkość transferu danych). Adapter taki możesz dostać w sklepach stacjonarnych i online w cenach od 50-150 złotych. Możesz także skorzystać ze stacji dokujących z obsługą wejść 2,5".

Jeśli płyta główna oferuje funkcję RAID, możesz również zainstalować dwa mniejsze dyski SSD i połączyć je razem jako RAID 0. Dzięki temu zyskasz przestrzeń obu w postaci jednego dysku. W takiej sytuacji, gdy system, będzie zapisywać dane naprzemiennie na każdym z dysków, szybkość transferu danych może być nawet dwukrotnie większa, jednak w praktyce nie zauważysz różnicy, ponieważ nie zmieni się czas dostępu.

Migracja partycji systemowej na dysk SSD

Niektórzy producenci dysków SSD załączają do swojego modelu płytę z narzędziami do wykonywania operacji dyskowych. W innych przypadkach - udostępniają za darmo odpowiednie oprogramowanie dla użytkowników. Na przykład Samsung daje Samsung Data Migration, który działa tylko i wyłącznie z jego dyskami. Jeśli jednak masz nowy dysk bez załączonej płyty, a producent nie udostępnia żadnych narzędzi, pobierz z sieci Macrium Reflect. Zainstaluj program, wybierając podczas procesu instalacji edycję Home i odznaczając podanie maila w celu rejestracji (chyba, że chcesz zarejestrować swoją darmową kopię u producenta). Po zainstalowaniu i uruchomieniu zobaczysz wszystkie dostępne partycje.

Proces klonowania partycji systemowej jest bardzo prosty - po prostu wskaż najpierw na nią, a potem wybierz Clone this disk... - obok niebieskiej ikonki pod partycjami. W kolejnym okienku wskaż dysk, na który ma zostać sklonowana partycja. Jeśli robisz kopię zapasową partycji, wskaż, do jakiej istniejącej partycji na dysku docelowym ma zostać przeniesiona.

Program zapisze zadanie do wykonania. Jeśli wszystko jest tak, jak trzeba - wybierz opcję zakończenia. Rozpocznie się proces, którego czas trwania zależy od wielkości klonowanej partycji. Może być to kilka lub kilkanaście minut.

Instalacja dysku SSD w komputerze lub laptopie

Nie musisz wyjmować starego dysku twardego, jeśli chcesz mieć nowy dysk z partycją systemową. Musisz wówczas wyłączyć komputer, podpiąć dysk, a następie uruchomić maszynę i zmienić kolejność rozruchu w BIOS-ie. Wywołujesz go, tak, jak zostało to opisane wcześniej. Ustawienia rozruchu będą znajdować się w zakładce o nazwie jak „Zaawansowane funkcje BIOS”, „Funkcje rozruchowe” lub „Pamięć”. Zostanie wyświetlona kolejnośc uruchamianych urządzeń - ustaw na pierwszym miejscu dysk SSD, zapisz zmiany i zaczekaj na reset.

Jeśli chcesz usunąć stary dysk - wyłącz komputer/laptopa, a następnie otwórz obudowę. W przypadku laptopa lokalizacja dysku powinna być wymieniona w instrukcji - być może będzie potrzebne wyjęcie baterii, aby dostać się do niego. Zarówno w przypadku komputera stacjonarnego, jak i laptopa, zaleca się odłączenie urządzenia od zasilania na czas przeprowadzania wymiany. Jak zamontować nowy dysk SSD? Jeśli wymieniasz stary HDD na nowy, a komputer nie ma specjalnego gniazda na rozmiar 2,5", możesz posłużyć się ramką montażową. Koszt to od 10 do 70 zł, są powszechnie dostępne w sklepach online i stacjonarnych. Umieść dysk w ramie, a następnie przykręć go i umieść całość we wnęce na dysk twardy w komputerze. następnie podepnij te same kable, którymi przypięty był HDD. W przypadku laptopa wystarczy podpięcie dysku do tych samych gniazd.

W przypadku stacji dokującej, po wyjęciu dysku możesz zamknąć obudowę, a następnie po prostu włożyć nowy dysk SSD do stacji i podpiąć ją do laptopa/komputera.

Po klonowaniu: pierwsze uruchomienie systemu Windows 10

Jeśli nowy dysk SSD zastąpił stary HDD, Windows 10 nie powinien mieć problemów z jego automatycznym wykryciem. Jednak jeśli system Windows nie chce uruchomić się z nowego dysku SSD, możesz zobaczyć Bluescreen. Niebieski "ekran śmierci" systemu Windows pokazuje zazwyczaj problem ze sterownikiem. Jeśli widzisz „INACCESSIBLE_BOOT_DEVICE”, oznacza to, że dysk SSD zawiesza się na połączeniu SATA. Warto pamiętać, że każdy interfejs SATA, znajdujący się na płycie głównej, ma własny sterownik, który należy zaktualizować. Ponadto niektóre dyski M.2 wymagają sterowników specjalnie dla siebie - trzeba je zainstalować jeszcze przed rozpoczęciem klonowania. A co, jeśli widzisz inne komunikaty o błędach, jak „Błąd rozruchu”? To oznacza, że albo partycja rozruchowa nie jest aktywna, albo środowisko rozruchowe uległo uszkodzeniu. W tej sytuacji należy użyć dysku lub narzędzia instalacyjnego systemu Windows w celu rozwiązania problemów.

Po klonowaniu: co ze starym dyskiem?

Stary dysk twardy nadal może być używany - na przykład jako magazyn na pliki. Jednak trzeba usunąć z niego partycję systemową. W tym celu albo wykonaj tę operację PO sklonowaniu partycji systemowej i upewnieniu się, że nowy dysk SSD działa bez problemów, albo podepnij go ponownie po zamontowaniu dysku SSD (i ustawieniu SSD na pierwszym miejscu w kolejności rozruchu). W obu przypadkach pomoże wbudowane narzędzie systemowe. Aby je przywołać, naciśnij równocześnie klawisze Windows i R, a następie wpisz diskmgmt.msc i kliknij OK. Ukaże się lista wszystkich dostępnych partycji. Kliknij na starej partycji systemowej prawym przyciskiem myszki i wybierz jej usunięcie. Następie w powstałym, wolnym obszarze, wybierz utworzenie nowego woluminu.

Po przejściu na dysk SSD

Pamiętaj, że dysk SSD nie musi być defragmentowany, ale system Windows 10 oferuje narzędzie optymalizacyjne. Możesz je otworzyć, naciskając Windows + R, a następnie wpisując komendę dfrgui. Zobaczysz wszystkie partycje, z podziałem na SSD i HDD. Jeśli chcesz zoptymalizować wybraną od razu, po prostu zaznacz ją i kliknij przycisk. Jeśli chcesz ustawić harmonogram optymalizacji, wówczas kliknij na przycisk zmiany ustawień. W rozwijanym okienku możesz wybrać optymalizowanie codziennie, raz na tydzień oraz raz na miesiąc. Przycisk pod spodem umożliwia wybranie nośników.

I to praktycznie wszystko na temat migracji systemu na dysk SSD! Pamiętaj, że obojętnie od tego, czy używasz HDD czy SSD, w miarę użytkowania zbiera się na nośniku coraz więcej wirtualnych "śmieci", dlatego warto raz na jakiś czas skorzystać ze specjalistycznego programu, aby go oczyścić. Takie aplikacje znajdziesz w naszym dziale Download - Przyśpieszanie komputera i optymalizacja

Źródło: Thorsten Eggeling, Ines Walke-Chomjakov, PC Welt