Biostar B660 GTQ - wyścigowa płyta główna B660 z DDR4

Z przykrością muszę stwierdzić, że płyty Biostara nie należą do najpopularniejszych w naszym kraju. A szkoda! Sam bardzo dobrze wspominam nietypową konstrukcję od tego producenta jeszcze na socket 939 - NF4ST-A9. Nie dość, że umożliwiła mi montaż starej karty AGP z nowymi wtedy jeszcze procesorami AMD Athlon64, to właśnie od niej zaczęła się moja przygoda z podkręcaniem. Idąc trochę dalej, dużą sławą wśród overclokerów cieszył się model Biostar Tpower I45, który umożliwiał jako jeden z nielicznych osiągniecie ponad 600 MHz na szynie FSB na procesorach Core2Duo. Jednak później produkty tego tajwańskiego producenta nie cieszyły się aż taką popularnością.

Chcąc powrócić do dawnej chwały, Biostar zaprezentował kilka lat temu nową serię płyt głównych przeznaczonych dla entuzjastów - Racing. Zmianie uległ nie tylko wygląd, ale konstrukcje z tej serii mają charakteryzować się wykorzystaniem najnowszych technologii, tak by zawsze osiągać najwyższą wydajność. Dziś sprawdzimy, jak w naszych testach wypadnie Biostar B6600 GTQ, płyta przeznaczona dla najnowszych procesorów Intela 12. Alder Lake oraz nadchodzących Raptor Lake – 13. generacji.

Zobacz również:

• Walkiria z Tajwanu? Taka jak najbardziej!

Wygląd i budowa

Wszelkie różnice w wynikające z zastosowanego chipsetu na płytach głównych dla procesorów Alder Lake omówiliśmy w osobnym artykule, do którego lektury zachęcamy. Skupmy się teraz na bohaterze tej recenzji, konstrukcji od Biostar.

Biostar B6600 GTQ dostarczany w dość niewielkim pudełku. Poza samą płytą główną znajdziemy w nim podstawowy zestaw akcesoriów, umieszczonych pod kartonową przegrodą. Poza instrukcją szybkiej instalacji oraz czterema kablami SATA w komplecie znalazła się jeszcze płyta z sterownikami oraz oprogramowaniem. Biorąc jednak pod uwagę, jak rzadko obecnie montuje się napędy DVD w komputerach, śmiało można założyć, że i tak większość użytkowników uda się na stronę producenta, aby pobrać ich najświeższe wersje. Równie dobrze Biostar, mógł zamiast nośnika umieścić karteczkę z informacją, że całe oprogramowanie jest do pobrania i dać szybki kod QR z linkiem.

Biostar B6600 GTQ to płyta w formacie mATX, a jej wymiary to 24,4 x 24,4 cm (co wyjaśnia wielkość opakowania). Płyta główna Biostar B6600 GTQ zbudowana jest na sześciowarstwowej, czarnej płytce drukowanej (PCB). Stylistyka projektu wykorzystuje głównie czarne, szare i niebieskie akcenty. Co by nie mówić, to dość rzadko wykorzystywana kolorystyka w płytach głównych.

Testowany przez nas model obsługuje pamięć DDR4 i jest oparty na nowym gnieździe procesora Intel LGA1700. Dzięki temu możemy zainstalować procesory 12. generacji Alder Lake, oraz 13. generacji zaraz po ich premierze. Producent już przygotował odpowiednią aktualizację BIOS, zapewniającą obsługę układów Raptor Lake. Na płycie głównej znajdują się cztery gniazda DIMM pamięci RAM. Maksymalna obsługiwana pojemność sięga 128 GB. Producent zadeklarował wsparcie dla częstotliwości taktowania 3200 MHz w trybie normalnym i nawet 5000 MHz dzięki wsparciu dla podkręconych modułów (XMP 3.0).

Zasilanie jest dostarczane do płyty głównej przez główne i dodatkowe złącza ATX zgodnie ze schematem 24 + 8 . Jest to standardowa konfiguracją złączy, które znajdziemy na większości płyt głównych. Nie musimy się jednak się przejmować, że ilość prądu dostarczona do procesora będzie za mała. Pojedyncza wtyczka EPS jest w stanie dostarczyć nawet 388 Watów mocy ( w wersji z pełnymi, miedzianymi pinami). Wartość ta jest sporo wyższa niż wynosi maksymalny pobór nawet przez najmniejsze jednostki Intela, a pamiętajmy, że konstrukcja Biostara bazuje na chipsecie B660 - czyli nie umożliwia przetaktowywania.

Podsystem zasilania realizowany jest według schematu 12+2+1 (CPU+GPU+AUX). Główne 12 faz procesora bazuje na 70 A Dr.Mos produkowane przez ON Semiconductor. Wszystkim steruje kontroler Renesas RAA229130. Obwód zasilania płyty działa bezpośrednio, bez dublerów czy faz równoległych. Cóż, nawet bez jakichkolwiek testów widać, że z tak rozbudzoną sekcją zasilania Biostar B6600 GTQ zapewni stabilną pracę wszystkim istniejącym procesorom Alder Lake, czy nadchodzącym Raptor Lake.

Ciepło z sekcji zasilania jest odprowadzane przez dwa radiatory wyposażone w dodatkowe ożebrowanie. Są one niezależne od siebie i nie łączy ich heat pipe. W obu przypadkach termopady zostały użyte nie tylko do tranzystorów MOSFET, ale również do cewek dławiących, dzięki czemu temperatura obwodu zasilania może być utrzymywana na niskim poziomie nawet przy dużym obciążeniu.

Płyta główna Biostar B6600 GTQ została wyposażona w trzy gniazda PCIe. Z dwóch pełnowymiarowych gniazd tylko pierwsze zapewnia pełne wsparcie szesnastu linii. Dodatkowo, producent nie zdecydował się na cięcia obniżające koszty i jest ono w pełni kompatybilne z PCIe 5. generacji. W celu zapewnienia lepszej jakości sygnału, Biostar postawił na montaż w technice powierzchniowej – SMT. Dodatkowo oba pełnowymiarowe sloty zostały wzmocnione przez metalową ramkę, która ma zapobiec wyrwaniu np. podczas transportu. Pozostałe gniazda pracują w trybie PCIe 3.0 z prędkościami x1/x4.

W urządzeniu są trzy porty M.2, ale tylko dwa z nich obsługują szybkie dyski NVMe. Trzeci przeznaczony jest dla instalacji karty sieciowej bezprzewodowej. Szczególnie cieszy fakt, że oba gniazda dla dysków SSD wyposażone są w aluminiowe radiatory. Biostar B6600 GTQ obsługuje formaty nośników 2242, 2260 i 2280 - w obu przypadkach mówimy o czterech liniach PCI Express 4.0. Drugi slot M.2 (umieszczony niżej) może pracować również w trybie SATA. Nie musimy się jednak martwić możliwością rozbudowy systemu pamięci. Płyta Biostar posiada dodatkowo cztery standardowe złącza SATA.

Mała wadą testowanej płyty jest wyposażenie jej tylko w pięć złącz dla wentylatorów. Co prawda wszystkie obsługują sterowanie przez PWM, jednak ilość ta może być nie wystarczająca przy bardziej rozbudowanych systemach chłodzenia w obudowie i koniecznie będzie skorzystanie z zewnętrznego kontrolera. Również ilość złącz do sterowania podświetleniem jest dość podstawowa. Do dyspozycji mamy trzy - jedno złącze 4-pinowe (do standardowych 12 V taśm RGB) i dwa złącza 3-pinowe (podświetlenie adresowalne 5V ARGB).

Płyta Biostar B6600 GTQ została wyposażona w kartę sieciową 2,5 Gbit LAN (Realtek RTL8125B). W przypadku, gdy chcemy skorzystać z sieci bezprzewodowej, możemy zainstalować odpowiednią kartę, np. wyjętą z starego laptopa, w przeznaczonym do tego slocie M.2 (Key E). Na duży plus zaliczamy wyprowadzenie przewodów antenowych na tylny panel, dzięki czemu cały proces ogranicza się do przykręcenia jednej śrubki i podłączenia dwóch kabli. Za system audio odpowiada topowy kodek Realtek ALC1220, uzupełniony zestawem profesjonalnych kondensatorów audio ELNA TONEREX.

Panel I/O podobnie jak w większości modeli z wyższej półki został zintegrowany z osłoną. Znajdziemy tutaj następujące złącza:

• 1 x PS/2 obsługa klawiatury bądź myszy
• 1 x HDMI 2.0
• 1 x DisplayPort 1.4
• 1 x DVI
• 5 x USB 3.2 Gen2 Typ-A Port (10 Gb/s)
• 1 x USB 3.2 Gen2 Typ-C Port (10 Gb/s)
• 2 x USB 2.0
• 1 x RJ-45 LAN
• 1 x złącza do podłączenia zewnętrznej anteny Wi-Fi
• 3x gniazdo audio 3,5 mm

To, co zaskakuje, to obecność aż trzech złącz umożliwiające podłączenie monitora, w momencie gdy korzystamy z zintegrowanej karty graficznej. Poza standardowym DisplayPortem czy HDMI, Biostar zdecydował się na umieszczenie dodatkowo leciwego już złącza DVI. Jedyną wadą, jaką możemy wskazać jest brak obsługi standardu USB 3.2 2×2 20 Gb/s Typu-C zarówno na tylnym panelu I/O, jak i dla odpowiedniego złączą na przednim panelu naszej obudowy. Miłym zabiegiem ze strony producenta jest przygotowanie przewodów oraz gniazda dla karty sieci bezprzewodowej, którą - jak wspominaliśmy - łatwo możemy zainstalować na płycie.

Platforma testowa BIOS i podkręcanie pamięci

• PROCESOR: INTEL CORE i9-12900K
• RAM: Kingston DDR4 Fury 4800 Mhz CL22
• KARTA GRAFICZNA: GeForce RTX 3080
• DYSK: Patriot P400 1 TB, Kingston Fury Renegade 2 TB
• ZASILACZ: COOLER MASTER MWE GOLD V2 1050 W
• CHŁODZENIE: Custom LC 360 mm RAD

Standardowo aby wczytać oprogramowanie BIOS płyty, wystarczy podczas rozruchu komputera wcisnąć przycisk F2 bądź Delete. Po wejściu wita nas uproszczona wersja interfejsu. Tutaj możemy sprawdzić podłączone napędy, wczytać dostępny profil XMP naszych pamięci, czy przejść do sterowania wentylatorami. Oczywiście po wciśnięciu klawisza F7 uzyskujemy dostęp do bardziej rozbudowanego menu. Nas najbardziej interesuje zakładka “Tweaker” odpowiadająca za podkręcanie.

Płyty oparte na chipsecie B660 nie obsługują podkręcania procesora. Sterowanie mnożnikiem jednostki centralnej jest zablokowane nawet w sytuacji, gdy korzystamy odblokowanej jednostki. Nawet po ręcznym ustawieniu mnożnika naszej i9 na wartość 51x, po resecie zostaje ona automatycznie ustawiona na 49x.

O dziwo, w przeciwieństwie do poprzednio testowanych płyt wykorzystujących chipset B660, jeżeli chodzi o sterowanie napięciem nie zostaliśmy ograniczeni w żadnym stopniu. Możemy zatem kontrolować nie tylko ustawieniami dla VCSA, VCIO czy napięcie zasilania pamięci RAM, ale i osobno dla rdzeni Golden Cove czy Gracemont. I choć w przypadku naszej odblokowanej i9 nie zmienia to za wiele, to z opcji tej na pewno ucieszą się posiadacze zablokowanych procesorów (seria non-k). W ich przypadku, dzięki pełnemu sterowaniu zasilaniem jednostki centralnej zablokowanie na stałe zegarów turbo na pewno będzie dużo łatwiejsze. Płyta nie posiada zewnętrznego generatora dla zegara Bclk, co ogranicza podkręcenie szyny głównej zaledwie o 2-3 MHz.

W BIOS-ie możemy również zmienić zarówno limity mocy dla procesorów PL1 oraz PL2, jak i czas trwania maksymalnego turbo (TAU). Opcje te jednak nie wypłyną na częstotliwość osiąganą przez procesor, zależną od ilości obciążonych rdzeni, które pracują zgodnie z specyfikacją Intela.

Do testów wykorzystaliśmy różne zestawy pamięci DDR4, oparte o kości różnych producentów. Płyta bez problemu ładuje profile XMP, nawet te wynoszące 4800 MHz. To, co nas mocno zaskoczyło, to fakt, że po wczytaniu drugiego profilu z pamięci Kingston pamięci pracowały w automatycznie w trybie synchronicznym z kontrolerem, mimo że efektywna częstotliwość wynosiła 4000 MHz. Zdecydowaliśmy się zatem przeprowadzić wszystkie testy właśnie na tych ustawieniach.

W BIOS płyty możemy sterować wszystkimi ustawieniami timingów. Niestety, mniej zaawansowani użytkownicy nie będą zadowoleni, ponieważ płyta nie posiada funkcji AutoOC dla modułów RAM.

Testy

Każdy test był trzykrotnie powtarzany, a na wykresach prezentowane są uśrednione wyniki.

Najpierw wykonaliśmy prosty test w programie WinRAR. Wbudowany benchmark nie obciąża wszystkich dostępnych wątków procesora - ważna jest tutaj zarówno wydajność podsystemu pamięci, jak i częstotliwość pracy samego układu. W tym teście najlepsze rezultaty osiągają konstrukcje wspierające pamięci DDR5.

Zarówno testy benchmarkiem Cinebench, jak i programami sprawdzającymi wydajność podczas konwertowania materiałów wideo nie pokazują wielkich różnic między testowaną płytą Biostara, a innymi przetestowanymi konstrukcjami, nawet bazującymi na układzie Z690.

Przejdźmy zatem teraz do testów w benchmarkach 3D oraz w grach. Przeprowadzamy je w rozdzielczości FullHD, aby wyeliminować wpływ karty graficznej na ilość generowanych klatek.

Wydajność w grach również nie odbiega od konkurencji. Zrezygnowaliśmy z testów w Assasin’s Creed Valhalla, ponieważ ostatni patch -1.6 - zauważalnie wpływa na wydajność gry, przez co generuje ona dużo mniej FPS. Przypominamy, że wszystkie testy przeprowadzane są na ustawieniach domyślnych płyty głównej i nie ingerowaliśmy w limity mocy procesora.

Podsumowanie

Po raz kolejny podczas naszych testów nie zauważyliśmy różnic w wydajności płyt opartych o układy B660 i Z690. Pozostaje mieć nadzieję, że sytuacja ta nie ulegnie zmianie po premierze nowych, szybszych jednostek 13. generacji od Intela.

Jak już pisałem na wstępie do tego testu, płyty Biostar nie są w naszym kraju zbytnio popularne. Przekłada się to zarówno na ich dostępność w sklepach oraz cenę. Niestety, – Biostar B660 GTQ, to kolejna płyta główna B660, która kosztuje ponad 1000 zł. I choć zachwycił nas rozbudowany BIOS, wsparcie dla PCie 5.0 jak i ogólna jakość wykonywania, to trudno w tej cenie polecić płytę nawet nie posiadającą bezprzewodowej karty sieciowej. Przecież w tej cenie znajdziemy wiele konstrukcji bazujących na chipsecie Z690.

Mimo wszystko, należy docenić fakt że producent pragnie dotrzeć do bardziej wymagających użytkowników. Większa konkurencja oznacza przecież większe korzyści dla nas. Dzięki temu możemy wybierać coraz to lepsze i bardziej dopracowane produkty. Nie zapominajmy, że w czasach gdy większość producentów skupia się na konstrukcjach ATX czy ITX, to płyty w formacie m-ATX stają się rzadkością, zwłaszcza te które nie idą na żadne kompromisy.