Tanie płyty B650 ratunkiem dla drogiej platformy AM5? Sprawdzamy dwie konstrukcje od AsRocka

Dziś jednak ma się to zmienić, ponieważ do sprzedaży trafiają “tańsze” modele, bazujące na układzie B650. Widać AMD wyciągnęło wnioski z błędów konkurencji i nie każe czekać swoim zwolennikom pół roku na konstrukcje dostępne w bardziej przystępnej cenie. Do naszej redakcji trafiły dwa modele od AsRocka wykorzystujące chipset B650. Postanowiliśmy sprawdzić, jak dopracowane są te płyty główne i czy odczujemy różnice w stosunku do topowego modelu, bazującego na układzie X670E.

B650 VS 650E – AsRock B650 RS VS AsRorck B650E PG Riptide WiFi

Zanim przejdziemy do omawiania płyt, musimy powiedzieć jeszcze jedno. Nowe platformy komputerowe są na tyle zaawansowane, że obecnie coraz trudniej kategoryzować je patrząc wyłącznie na cenę. Dobrym przykładem właśnie platforma AM5, które wspiera jedynie pamięć typu DDR5 i mająca zapewnić obsługę dla dysków PCIe 5.0. Wymusza to poniekąd stosowanie przez producentów lepszej klasy komponentów, co – niestety - wpływa na cenę końcową. Dziś bardziej można mówić o płytach głównych podstawowych niż modelach stricte “budżetowych”.

Zobacz również:

• AMD RYZEN 7000 3D Cache - 7950X3D, 7900X3D, 7800X3D- ile kosztują? Gdzie kupisz najtaniej?
• Uwaga! Procesor AMD może puścić płytę główną z dymem [AKTUALIZACJA]

Jeżeli jesteście ciekawi różnic wynikających z zastosowanego chipsetu na płytach głównych dla procesorów Ryzen 7000, to dokładnie omówiliśmy to zagadnienie w osobnym artykule, do którego lektury zachęcamy. Skupmy się teraz na bohaterach tej recenzji — konstrukcjach od AsRock.

Jedną z tańszych płyt głównych w ofercie tego tajwańskiego producenta jest model B650 Pro RS. Jego przeznaczenie to bardziej stacje robocze czy małe domowe bądź firmowe serwery, niż sprzęt dedykowany graczom. AsRock B650 Pro RS jest wykonana w standardowym formacie ATX i oparta na ośmiowarstwowej, czarnej płytce drukowanej. Jak wspominaliśmy, jest to model podstawowy, dlatego nie uświadczymy tutaj kolorowych wstawek. Jedynie srebrne radiatory dobrze kontrastują z czarno-białym PCB. W zestawie z płytą otrzymujemy wyłącznie instrukcję, zestaw śrubek dla dysków M.2 oraz dwa kable SATA.

Drugim modelem, który trafił w nasze ręce, był AsRorck B650E PG Riptide WiFi. Konstrukcja ta należy do znanej serii Phantom Gaming i jest przeznaczona dla graczy. Producent - podobnie jak w niedawno testowanym modelu Z690 Extreme - postawił na połączenie czerni z delikatnymi wstawkami niebieskimi. Na osłonie portów I/O zostało również umieszczone logo serii. To, co rzuca się od razu w oczy, to fakt, że wszystkie gniazda M.2 posiadają dedykowany radiator. Model AsRorck B650E PG Riptide WiFi to również konstrukcja w formacie ATX, wykorzystująca ośmiowarstwowe PCB.

Wyposażanie dodatkowe jest w tym przypadku jest dużo bogatsze. Poza instrukcją i kablami SATA w kartonie znajdziemy jeszcze kilka opasek rzepowych, których możemy użyć do ułożenia przewodów w naszej obudowie oraz dodatkowy KeyCap z logiem serii dla naszej klawiatury. Nie zapomniano również o wsporniku dla kart graficznych, identycznym jak ten dołączanym do testowanej niedawno Z690 Taichi.

Więcej podobieństw niż różnic

Obie płyty posiadają po trzy złącza M.2 i gniazda PCie. W przypadku portów przeznaczonych dla szybkich dysków NVMe nie zauważymy żadnej różnicy. Pierwsze, umieszczone tuż pod procesorem, jest kompatybilne z najnowszym standardem PCIe 5.0. W obu przypadkach radiatory umieszczone nad nimi posiadają dodatkowe ożebrowanie, co zwiększa powierzchnię oddawania ciepła. Pozostałe pracują odpowiednio z prędkościami PCIe x4 4.0, PCIe x2 3.0. Obie płyty posiadają również cztery dodatkowe gniazda SATA.

Ponieważ model PG Riptide WiFi wykorzystuje chipset B650 w wariancie Extreme (B650E), oznacz to, że slot przeznaczony dla karty graficznej jest również kompatybilny z najnowszą wersją interfejsu PCI Expres. I tak naprawdę jest to jedyna różnica. W przypadku obu omawianych płyt, pierwsze gniazdo zostało dodatkowo wzmocnione metalową obręczą. Ma to zapobiegać przypadkowemu wyrwaniu go po wsadzeniu ciężkiej karty graficznej. Biorąc pod uwagę wagę najnowszych RTX 4090, każde takie wzmocnienie może być bardzo ważne. Pamiętajcie, że tylko pierwsze pełnowymiarowe gniazdo zapewnia pełne wsparcie szesnastu linii sygnałowych. Pozostałe pracują w trybie PCIe 4.0 x1 oraz PCIe 3.0 x4.

Obie płyty obsługują pamięć DDR5 i bazują na nowym gnieździe procesora LGA1718. Dzięki temu możemy zainstalować procesory Ryzen 7000. AMD podaje, że ma zamiar wspierać platformę AM5 przynajmniej do 2025 roku. Można zatem śmiało założyć, że co najmniej następną generację jednostek od czerwonych również będziemy mogli umieścić na obecnie zakupionych konstrukcjach.

Na płycie głównej znajdują się cztery gniazda DIMM dla pamięci RAM. Maksymalna obsługiwana pojemność sięga 128 GB. Obie płyty główne obsługują zarówno moduły DDR5 przeznaczone dla procesorów AMD posiadających profile EXPO, jak i te dla jednostek Intela z XMP 3.0.

Jak sama nazwa wskazuje, PG Riptide WiFi posiada moduł sieci bezprzewodowej. W tym przypadku jest to produkowany przez Mediateka dla AMD model RZ608, kompatybilny ze standardem Wi-Fi 6e. Karta została umieszczona w dedykowanym slocie PCie M.2 (Key E). W przypadku płyty AsRock B650 Pro RS gniazdo to pozostaje puste. Standardowa, przewodowa sieć LAN jest również dostępna i obie płyty zapewniają przesył z prędkością 2,5 Gbit. Jednak tańszy model B650 Pro RS został w tym przypadku wyposażony w układ Realtek Dragon RTL8125BG, zamiast Killer E3100 od Intela.

Za system audio odpowiada podstawowy kodek Realtek ALC897, kompatybilny z oprogramowaniem Nahimic Audio. Niestety, w tym przypadku nie mamy co liczyć na dodatkowe układy wzmacniające dla słuchawek o wyższej impedancji. Dodatkowo obie płyty posiadają identyczną ilość złącz do sterowania podświetleniem RGB. Do dyspozycji mamy jedno złącze 4-pinowe (dla standardowych 12 V taśm RGB) i trzy złącza 3-pinowe (podświetlenie adresowalne 5V ARGB).

Nawet w przypadku tylnego panelu I/O nie znajdziemy większych różnic. Obie płyty posiadają sześć portów USB 2.0, cztery USB 3.2 (w tym jedno typu C), HDMI, RJ45, przycisk Bos Flashback i trzy złącza audio jack. Model B650 Pro RS posiada natomiast dodatkowe wyjście wideo DisplayPort 1.4, a B650E PG Riptide WiFi porty do podłączenia anteny Wi-Fi.

Czernastofazowa sekcja zasilania

To, co jednak nas najbardziej zdziwiło, to że w przypadku obu płyt głównych, mimo zupełnie innego przeznaczenia, mamy do czynienia z identyczną budową sekcji zasilania. Napięcie dostarczane jest do płyty przez główne i dwa dodatkowe złącza ATX zgodnie ze schematem 24 + 8 + 4. Nie musimy się zatem przejmować, że ilość prądu dostarczona do procesora będzie za mała. Pojedyncza wtyczka EPS (8-pin) jest w stanie zapewnić nawet 388 Watów. W obecnej konfiguracji mówimy zatem o 543 Watach mocy łącznie, co jest dwukrotnością, jaką według specyfikacji pobierają najmocniejsze procesory Ryzen 7000.

Podsystem zasilania realizowany jest według schematu 14+1+2 (CPU+GPU+AUX). Główne 14 faz procesora bazuje na 60 A Dr.Mos produkowane przez Intersil - ISL99360FRZ. Całością steruje para układów Renesas RAA229620/ RAA229621. Ponieważ ich dokumentacja nie jest udostępniona publicznie, trudno wskazać, czy zasilanie działa w trybie faz bezpośrednich, czy korzysta dublowania faz (po 2 na 1 sygnał ze sterownika). Tak mocna sekcja zasilania bez problemów poradzi sobie z jednostkami Ryzen 7000, a AsRock zachował nawet dodatkową rezerwę, w razie jakby AMD w przyszłości planowało np. zwiększyć ilość rdzenni w kolejnej generacji.

Platforma testowa i podkręcanie

• PROCESOR: AMD Ryzen 9 7950X
• PŁYTA GŁÓWNA: AsRock B650 RS, AsRorck B650E PG Riptide WiFi
• RAM: G.Skill Trident Z5 Neo 32 GB 6000 CL30
• KARTA GRAFICZNA: GeForce RTX 3080 10 GB
• DYSK: LEXAR NM760 1TB, Kingston Fury Renegade 2 TB
• ZASILACZ: COOLER MASTER MWE GOLD V2 1050 W
• CHŁODZENIE: Custom LC 360 mm RAD

Nasza redakcyjna platforma testowa została wyposażona w zakupiony najmocniejszy procesor - AMD Ryzen 9 7950X. Dodatkowo korzystamy z pamięci G.Skilla Trident Z5 Neo, które bazują na modułach produkcji Sk Hynix. Kości te są w pełni kompatybilne z nową platformą AMD i posiadają zapisany profil EXPO. Dzięki temu jednym kliknięciem w BIOS możemy ustawić efektywną częstotliwość 6000 MHz przy opóźnieniach wynoszących 30-38-38.

Tutaj nasza mała uwaga. Zauważyliśmy, że w przypadku obu testowanych płyt, po wczytaniu profilu EXPO, nie są automatycznie ustawiane napięcia VDPP oraz VDD mix, jak ma to miejsce na płycie X670E Taichi. Niestety, bez zmiany tych parametrów zasilania moduły G.Skilla nie są w stanie stabilnie pracować z deklarowaną, maksymalną częstotliwością. Problem ustępuje, gdy ustawimy wartości ręcznie. Zakładamy, że jest to spowodowane jeszcze wstępnymi wersjami oprogramowania BIOS. Jednak w naszej redakcji nie mamy innych pamięci wyposażonych w profile EXPO, aby potwierdzić, czy problem występuje również w ich przypadku.

To, co od zawsze wyróżniało “serię B” chipsetów dla procesorów AMD, to możliwość przetaktowywania nie tylko pamięci, ale i jednostki centralnej. Nie inaczej jest w przypadku płyt B650. Co ważniejsze - umożliwią to oba warianty tego układu, więc nie musimy wyposażać się w model z dopiskiem Extreme. Całą procedurę dokonujemy w BIOS. Na pierwszy rzut oka oprogramowanie to - poza tłem - również nie różni się pomiędzy płytami. Nawet układ jest identyczny jak w testowanej na premierę płycie X670E Taichi.

Jednak zamiast skupiać się na uzyskaniu jak największych wyników, postanowiliśmy podejść do przetaktowywania zgoła inaczej. Jak zapewne wiecie, dużą uwagę podczas premiery Ryzenów 7000 zwrócono w stronę ich wysokich temperatur. Jednostki ZEN4, przynajmniej według AMD, zostały zaprojektowane do pracy nawet w 95°C. Nie uświadczymy z tego powodów żadnych niedogodności czy spadku wydajności. Na szczęście w BIOS-ie, istnieje kilka opcji, które nie tylko umożliwią obniżenie temperatury. Pierwszy to oczywiście obniżenie limitów mocy, z domyślnych 230 W np. Na 150 czy 105 Watów.

Niestety - może się to wiązać z utratą wydajności. Drugą opcją jest skorzystanie z zaawansowanego trybu PBO (Precesion Boos Overdrive) i optymalizacji krzywej zasilania. W skrócie - ustawiamy podbicie zegarów o dodatkowe 150 MHz i każemy pracować procesorowi na niższych napięciach. Opcja “curve optimizer” która to umożliwia, została ustawiona na minus 10. Nie jest to maksymalna wartość, a nasz procesor Ryzen 9 7950X może w pełni stabilnie pracować z tym parametrem wynoszącym nawet -20. Jednak w tym przypadku nie odnotujemy już zysków w wydajności.

Testy

Każdy test był trzykrotnie powtarzany, a na wykresach prezentowane są uśrednione wyniki.

Zarówno testy benchmarkiem Cinebench, jak i programami sprawdzającymi wydajność podczas konwertowania materiałów wideo, nie pokazują wielkich różnic między testowanymi płytami AsRocka. Wydajność zarówno na ustawieniach domyślnych jak i po podkręceniu nie odbiega od tej którą mogliśmy zaobserwować na płycie X670E Taichi. Wyjątkiem jest WinRar, który - jak już nie raz udowadnialiśmy - jest mocno zależny od wydajności podsystemu pamięci RAM.

Przejdźmy zatem teraz do testów w benchmarkach 3D oraz w grach. Przeprowadzamy je w rozdzielczości FullHD, aby wyeliminować wpływ karty graficznej na ilość generowanych klatek.

Wydajność w grach również nie odbiega znacząco od siebie. Co prawda zauważamy lekką przewagę w grach modelu AsRorck B650E PG Riptide WiFi. Jednak w momencie, kiedy poddamy procesor optymalizacji, obie uzyskują niemal identyczne wyniki. Dużym zaskoczeniem jest natomiast Counter-Strike: Global Offensive, gdzie modele AsRocka bazujące na układzie B650 uzyskują zauważalnie lepszy wynik niż droga Taichi korzystająca z układu X670E.

Podsumowanie

Płyty B650 to bardzo wydajne konstrukcje, nieustępujące w warunkach domowych droższym konstrukcjom, korzystającym z układów X670. Wydaje się, że ich jedyną wadą może być w tym momencie, choć tylko dla niektórych użytkowników, niewystarczająca ilość portów I/O. Wynika to niestety, bezpośrednio z zastosowanego chipsetu i puli dostępnych linii PCIe. Jednak zastanówmy się, ile tak naprawdę portów USB, gniazd M.2 potrzebujemy na co dzień? Może lepiej jednak zdecydować się na konstrukcje wykorzystującą tańszy układ B650, a zaoszczędzoną kwotę przeznaczyć na szybszą pamięć RAM DDR5, czy wydajniejszy procesor?

Mimo, że obie płyty spisały się znakomicie podczas naszych testów, to polecamy model AsRorck B650E PG Riptide WiFi. Jego estetyka przypadnie do gustu na pewno większości użytkowników. Dodatkowo konstrukcja ta wydaję się bardziej “pełna”. Wszystkie gniazda dysków M.2 posiadają radiatory, a w zestawie mamy od razu szybką kartę Wi-Fi 6e. Pozostaje trzymać tylko kciuki, aby w polskich sklepach model ten był dostępny w przystępnej cenie.